гры́ва

1. Мель, якая раздзяляе ваду пры зліцці дзвюх рэк (Шчуч.).

2. Купка кустоў; кусты на лузе (Слаўг.).

3. Недакошаны пракос, недажаты ўчастак (Слаўг., Стол.).

4. Доўгі, выгнутай формы ўзгорак; гарыстае, прадаўгаватае ўзвышша на заліўных лугах, якое ніколі не заліваецца вадой (Ветк., Віц., Крыч., Міласл. Меер, 1786, Рэч., Слаўг.).

5. Узвышша; высокае, прадаўгаватае, аблямаванае лесам месца (Нас., Нас. АУ).

6. Броўка з травы вакол крыніцы (А. Карпюк. Дзве сасны, 1958, 44).

7. Града, узгорак, груд сярод балота, лугу або нізіннага лесу (Пар.).

8. Курган на ўзвышаным месцы сярод балота, які парос лесам (Смален. Дабр.).

□ ур. Балабнёўская Грыва (разаранае ўзвышша на лузе) каля в. Каменка Слаўг.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

zúnehmen

*

1.

vi

1) павялі́чвацца, прыбыва́ць (пра ваду); узмацня́цца, узраста́ць

an Verstánd ~ — паразумне́ць, стаць разумне́йшым

2)

an Gewícht ~ — паўне́ць; прыбаўля́цца ў вазе́

2.

vt

1) прыбаўля́ць, далуча́ць, браць дадатко́ва

2) прыбаўля́ць у вазе́

er hat zwei Kílo zúgenommen — ён папра́віўся на два кілагра́мы

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Facit experientia cautos

Вопыт робіць [людзей] асцярожнымі.

Опыт делает [людей] осторожными.

бел. Хто апарыўся малаком, той і на халодную ваду дуе. Апарыўшыся на гарачым, то і на халоднае дзьмухаеш. Цыган апарыўся на капусце ў гаршку, то й на агародзе дзьмухаў. Напужаная варона і вераб’я баіцца. Бітаму сабаку кія не паказвай. Ратаваны з вады конь і лужы баіцца. Настрашыў мех, дык і торба страшна.

рус. Обжёгшись на молоке, дуют на воду/будешь дуть на воду. Пуганый зверь далеко бежит. Кого медведь драл, тот и пня боится. Пуганая ворона и куста боится. Битому псу лишь плеть покажи.

фр. Le chat échaudé’ craint l’eau froide (Ошпаренная кошка опасается/боится холодной воды).

англ. Once bitten, twice shy (Однажды укушенный дважды застенчив). The scalded dog fears cold water (Ошпаренная собака боится холодной воды).

нем. Gebrühte Katze scheut auch kaltes Wasser (Ошпаренная кошка боится и холодной воды).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

prime

I [praɪm]

1.

adj.

1) гало́ўны, найважне́йшы

2) пе́ршы, пачатко́вы

3) даскана́лы, першара́дны

4) Math., prime number — про́сты лік

2.

n.

1) цьвет, ро́сквіт -у m.

in the prime of life — у цьве́це жыцьця́

2) про́сты лік

II [praɪm]

v.t.

1) грунтава́ць (пакрыва́ць паве́рхню пе́ршым пласто́м фа́рбы)

2) забясьпе́чваць інфарма́цыяй

3) уліва́ць ваду́ ў по́мпу (каб пачала́ працава́ць)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

quick

[kwɪk]

1.

adj.

1) бо́рзды, жва́вы, ху́ткі; бы́стры (пра ваду́); ке́млівы

2) каро́ткі

a quick visit — каро́ткія адве́дкі

3) ху́ткі

a quick reply — ху́ткі адка́з

4) ча́сты

a quick pulse — ча́сты пульс

2.

n.

чу́лае ме́сца

Their insults cut him to the quick — Іхныя абра́зы крану́лі яго́ за жыво́е

3.

adv.

гл. quickly

quick temper — запа́льчывасьць

•

- quick wit

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ВЕСЛАНО́ГІЯ РАЧКІ́

(Copepoda),

атрад беспазваночных кл. Ракападобных. 3 падатрады: цыклопы, каланіды (Calanoida), гарпактыцыды (Harpacticoida). Каля 7500 відаў. Пашыраны ў марскіх і прэснаводных вадаёмах усяго зямнога шара. Цыклопы жывуць пераважна ў прэсных, каланіды ў прэсных (дыяптомусы) і марскіх (каланусы) водах, гарпактыцыды — на дне ў морах і прэсных вадаёмах. На Беларусі некалькі дзесяткаў відаў. Найб. вядомыя 2 віды: цыклоп і дыяптомус (Diaptomus gracioides), які жыве ў тоўшчы вады азёр і сажалак; лімнакалянус занесены ў Чырв. кнігу Беларусі.

Цела (даўж. 0,1—30 мм, зрэдку да 32 см) членістае, падзелена на галавагрудзі і брушка, укрыта хіцінавым покрывам, у паразітычных відаў вельмі змененае. Афарбоўка яркая, разнастайная. На галаве 5 пар прыдаткаў, у грудным аддзеле 5 пар членістых канечнасцей, падобных на вёслы (адсюль назва). Жавалы моцныя, вока адно, дыхаюць усёй паверхняй цела. Актыўныя драпежнікі (цыклопы), фільтратары (каланіды), дэтрытафагі (гарпактыцыды). Весланогімі рачкамі кормяцца маляўкі і многія прамысл. рыбы, вусатыя кіты. Раздзельнаполыя, яйцы адкладваюць у ваду; у развіцці — 12 стадый метамарфозы. Некаторыя весланогія рачкі — прамежкавыя гаспадары паразітычных чарвей (круглых і стужачных). Асобныя прэснаводныя віды выклікаюць хваробы ці гібель рыб у сажалкавых і азёрных рыбных гаспадарках.

т. 4, с. 115

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГРЫ́ГУЛІС (Grigulis) Арвідс

(12.10.1906, маёнтак Юмпраўмуйжа Лімбажскага р-на, Латвія — 5.10.1989),

латышскі пісьменнік, літаратуразнавец. Нар. пісьменнік Латвіі (1978). Засл. дз. культ. Латвіі (1947). Акад. АН Латвіі (1978). Скончыў Латвійскі ун-т (1937). Друкаваўся з 1927. У паэт. зб-ках «Запіскі рэпарцёра» (1929), «Імітацыя і сэрца» (1931) выявіліся яго крытычныя адносіны да тагачаснай рэчаіснасці. У раманах «Людзі ў садзе» (1939), «Калі дождж і вецер стукаюць у акно» (1965, аднайм. фільм 1967), кнізе апавяданняў «Праз агонь і ваду» (1945), зб-ках вершаў «У буру» (1946), «Другія пеўні» (1970), «Зямля палае песняй» (1985) і інш. — праблемы вайны і міру, маральна-этычнае аблічча суайчынніка, філас. роздум і ўзмоцненая экспрэсія. Аўтар п’ес «Гліна і фарфор» (1947, Дзярж. прэмія Латвіі 1948), «Салдацкі шынель» (1955) і інш. Роздум пра л-ру, т-р, жыццё — у эсэ «Лісты паэтэсе Каміле» (1981, Дзярж. прэмія Латвіі 1982). На бел. мову творы Грыгуліса перакладалі А.Звонак, В.Зуёнак, У.Пігулеўскі, Н.Тулупава.

Тв.:

Kopoti raksti. Sēj. 1—7. Rīga, 1963—66;

Бел. пер. — у кн. Ветрык, вей. Мн., 1959;

Латышскія апавяданні. Мн., 1956.

т. 5, с. 478

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

апусці́цца сов.

1. в разн. знач. опусти́ться;

што́ра ~ці́лася — што́ра опусти́лась;

на зямлю́ ~ці́лася це́мра — на зе́млю опусти́лась тьма;

гэ́ты чалаве́к зусі́м ~ці́ўся — перен. э́тот челове́к совсе́м опусти́лся;

2. (поместиться в жидкость и т.п.) погрузи́ться;

а. ў ваду́ — погрузи́ться в во́ду;

◊ а. ў нірва́ну — погрузи́ться в нирва́ну;

ру́кі ~ці́ліся — ру́ки опусти́лись;

а. на дно — опусти́ться на дно

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пераня́ць (каго, што) сов.

1. переня́ть, останови́ть;

п. ста́так — переня́ть (останови́ть) ста́до;

п. ваду́ плаці́най — переня́ть во́ду плоти́ной;

2. (из рук в руки) переня́ть, перехвати́ть;

3. переня́ть, перехвати́ть;

п. ганца́ — переня́ть (перехвати́ть) гонца́;

4. переня́ть, после́довать (нему);

п. во́пыт — переня́ть о́пыт;

п. яго́ пры́клад — после́довать его́ приме́ру;

5. усво́ить;

п. мело́дыю — усво́ить мело́дию;

п. но́выя звы́чаі — усво́ить но́вые обы́чаи

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

акуну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.

1. Апусціцца ў ваду на некаторы (звычайна кароткі) час. Ліда раней за ўсіх зайшла на глыбокае месца, акунулася і паплыла. Шамякін. Калі мы самі ўрэшце адважыліся акунуцца, адразу зразумелі, чаму так мала плыўцоў на гэтым гарачым беразе. Лынькоў. // перан. Быць ахопленым чым‑н.; апусціцца ў што‑н. Праваднік уключыў электрыку, і купэ акунулася ў бледна-зялёнае святло. Васілевіч. Мы выйшлі з сада на сенажатную дарогу і акунуліся ў сінія, шаўковыя туманы. Пестрак.

2. перан. Поўнасцю аддацца якой‑н. справе. Восенню 1904 года Алаіза Пашкевіч пераехала ў Вільню, каб у губернскім горадзе акунуцца ў рэвалюцыйныя справы. С. Александровіч.

•••

Акунуцца з галавой у што — поўнасцю аддацца якой‑н. рабоце, дзейнасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)