правалаво́дзіцца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; зак.
Разм. Затраціць многа часу на што‑н. Паўночы [хлопцы] правалаводзіліся, пакуль усё давялі да ладу. Новікаў. Цэлую гадзіну правалаводзіліся яны, спрабуючы вырваць машыну з канавы. Хадановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бязду́м’е, ‑я, н.
Інертны стан, які характарызуецца адсутнасцю думак, роздуму. Так стаяла.. [Алаіза Пашкевіч] да таго часу, пакуль з бяздум’я не вывеў паштальён, які падышоў і ўлажыў у клямку газеты. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вя́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. Падаваць час ад часу слабы голас. Каты.. церліся каля гаспадарскіх ног і па-блазенску дакучліва вякалі. Брыль.
2. Гаварыць пустое, не вартае ўвагі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
до́ўга,
Прысл. да доўгі (у 2 знач.). Доўга думаць.
•••
Ці доўга, ці коратка (нар.-паэт.) — праз некаторы час, невядома колькі часу. Ці доўга .. [Іван] спаў, ці коратка, аж прыбягае ваўчыха. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
затра́ціць, ‑трачу, ‑траціш, ‑траціць; зак., што.
Зрасходаваць, патраціць (сродкі, сілу, час і пад.) для якой‑н. мэты. Затраціць грошы на рамонт. Затраціць сродкі на будаўніцтва. Затраціць многа часу на вучобу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зашма́т, прысл.
Больш, чым трэба; замнога. Перасадкі з поезда на поезд — вельмі нудная справа, ды і часу траціцца зашмат. Лынькоў. Даклад, мабыць, спадабаўся, бо Юрку задалі нават зашмат пытанняў. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
odkąd
1. з якой пары?; з якога часу?; калі?;
odkąd przestałeś palić? — калі ты перастаў курыць (паліць)?;
2. з той пары (з таго часу), як;
odkąd przestałem palić, nie kaszlę — з таго часу, як я кінуў курыць (паліць), я не кашляю;
odkąd wyjechała — з таго часу, як яна паехала;
odkąd pamiętam — з тае пары, як я памятаю;
3. з якога месца; адкуль;
odkąd mam zacząć? — адкуль я павінен пачаць?
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
перы́яд
(гр. periodos = абход, пэўнае кола часу)
1) адрэзак часу, у які што-н. пачынаецца і заканчваецца (напр. п. росквіту);
2) этап грамадскага развіцця (гістарычны п.);
3) адрэзак часу, на працягу якога завяршаецца які-н. паўторны працэс (напр. п. абарачэння Зямлі вакол Сонца);
4) лінгв. складаны сказ з дзвюма інтанацыйна процілеглымі часткамі;
5) раздзел музычнага твора, у якім выкладзена закончаная музычная думка;
6) група лічбаў, якія нязменна паўтараюцца ў адной і той жа паслядоўнасці;
7) частка геалагічнай эры, якая дзеліцца ў сваю чаргу на эпохі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Тымчасо́вы ‘зроблены за невялікі прамежак часу’ (Нас.), ‘часовы, да часу’ (Сцяц., Сцяшк. Сл., Яруш., Вруб.), тымчасо́ва ‘часова’ (Байк. і Некр.), тым‑часо́во ‘тс’ (Скарбы). Утвораны ад спалучэння тым часам ‘тс’, ‘на пэўны час’ (Нас., Гарэц., Некр. і Байк.), тым часом ‘тс’ (ТС), гл. тым, часам, час, паводле Карскага (2–3, 75), можа спрашчацца да тымча́с ‘тады’. Беларуска-ўкраінска-польская ізалекса: укр. тимча́сом (як), польск. tymczasem, ст.-польск. temczasem ‘менавіта ў гэты час, калі што-небудзь іншае адбываецца’, ‘зараз’, ‘аднак’, ‘нягледзячы на’ (Борысь, 659). Паводле Віткоўскага (Słownik, 185), рус. тем часом ‘у той час’ (1731 г.) запазычана з польскай мовы, хутчэй за ўсё, праз беларускую.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пратрыма́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Прабыць які‑н. час, трымаючыся за што‑н. Пратрымацца за поручні.
2. Захавацца, не змяніцца на працягу якога‑н. часу. Вось пратрымалася сухмень дзён дзесяць, і лісце на бярозцы пачало жаўцець. Гаўрылкін.
3. Не адступіць, не здацца, утрымаць пазіцыі на працягу якога‑н. часу. Пратрымацца на ўмацаванай пазіцыі. □ Злучэнне пратрымалася да прыцемак. М. Ткачоў.
4. Вытрымаць, устаяць (перад якімі‑н. цяжкасцямі) на працягу якога‑н. часу, да якога‑н. тэрміну. «Яшчэ, яшчэ пратрымацца!» — загадала сама сабе дзяўчынка і чакала, калі ёй стане цёпла. Бураўкін. // Разм. Пражыць. — Жыццё цяпер не тое, дый ты яшчэ, можа, не адзін год пратрымаешся, калі даглядаць. Лупсякоў. Мушу я цяпер прызнацца, Што хацеў бы пратрымацца І яшчэ гадоў дзесятак Ці другі, на добры лад. Гілевіч. // Прабыць дзе‑н., захаваць за сабой месца на працягу якога‑н. часу. Загады, якія .. [Глушко] аддае, правільныя, бо калі б было інакш, то на пасадзе майстра ён не пратрымаўся б і дня. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)