Verbum

ніза́ць, ніжу, ніжаш, ніжа; незак., што.

1. Набіраць, насаджваць падрад на нітку, дрот і пад. Нізаць сушаныя грыбы. □ Дзядзька пакінуў нізаць тытунь, глянуў у акно. С. Александровіч.

2. перан. Лёгка падбіраць, спалучаць адно з другім (пра словы, рыфмы і пад.). Ніжа без перадыху Сцяшынская слова на слова. Б. Стральцоў.

3. перан. Пранізваць, працінаць наскрозь. Яшчэ да таго як сяло апаноўваў шумны лівень, неба над прыціхлымі хатамі і агародамі нізалі стрэлы маланак. Мележ.

усе... (а таксама уся...).

Першая састаўная частка складаных слоў, якая: 1) адпавядае па значэнню займенніку увесь (уся), усе і паказвае, што дзеянне і ўласцівасць, выражаныя другой часткай слова, пашыраюцца на ўсіх, напрыклад: усеагульны, усебаковы, а таксама сведчыць, што з’ява, прадмет, названыя азначальным словам, бяруцца ў аб’ёме чаго‑н., у межах чаго‑н. (адпавядае па значэнню слову «агульна...»), напрыклад: усенародны, усеславянскі, усесаюзны; 2) абазначае паўнату якасці, выражаную другой часткай слова, напрыклад: усеўладны, уселітасцівы.

гадзяня́ і гадзянё, ‑няці; мн. ‑няты, ‑нят; н.

Малая гадзюка. // Разм. Ужываецца як слова лаянкі ў дачыненні да дзіцяці, маладога чалавека. «От, гадзяня, няма на цябе кала!» — думаў [Глушак] пра Дзятліка. Мележ.

графі́чны ​¹, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да графікі. Графічнае мастацтва. Графічнае абазначэнне слова.

графі́чны ​², ‑ая, ‑ае.

Выражаны пры дапамозе графіка ​¹, паказаны з дапамогай чарцяжу. Графічны метад рашэння задач.

ажыццяві́цца, ‑явіцца; зак.

Здзейсніцца, збыцца; стаць рэальнасцю. Задума ажыццявілася. □ А з ім [Цікаўным] ідзе рука ў руку, дачка з ім Сонца — Мілавіца. І будуць так ісці, — пакуль іх Слова не ажыццявіцца. Дубоўка.

ды́ктар, ‑а, м.

Супрацоўнік радыё або тэлебачання, які чытае тэкст перад мікрафонам. Дыктар чытаў палымяна, выразна вымаўляючы кожнае слова. Дудо. Спакойны знаёмы голас дыктара перадаваў важнейшыя падзеі за папярэдні дзень. Паслядовіч.

[Ад лац. dictor — той, хто гаворыць.]

каранёвы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да кораня (у 1 знач.). Каранёвая сістэма раслін. Каранёвыя захворванні бульбы.

2. Які мае адносіны да кораня слова; карэнны. Каранёвая марфема. Каранёвая роднасць слоў.

мега...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: 1) у мільён разоў больш асноўнай адзінкі меры, указанай у другой частцы слова, напрыклад: мегават, мегавольт; 2) вялікіх, гіганцкіх памераў, напрыклад: мегаспоры, мегаліты.

[Грэч. mégas — вялікі.]

неадпаве́дны, ‑ая, ‑ае.

1. Які не адпавядае чаму‑н., не падыходзіць для чаго‑н. Неадпаведнае слова. Жыць у неадпаведных умовах.

2. Які пазбаўлены адпаведнасці, прапарцыянальнасці; несуразмерны. Выконваць працу, неадпаведную сваім сілам.

сінко́па, ‑ы, ж.

1. У музыцы — зрушэнне рытмічна апорнага гуку з моцнай долі такта на слабую.

2. У мовазнаўстве — выпадзенне ці апусканне аднаго (галоснага) ці некалькіх гукаў (склада) у сярэдзіне слова.

[Ад грэч. synkopē — скарачэнне.]