мадуля́цыя, ‑і, ж.

1. У музыцы — пераход з адной танальнасці ў другую. // Пералівы, гарманічны пераход у інтанацыі гуку.

2. У радыётэхніцы — змяненне характару ваганняў высокай частаты пад уплывам ваганняў больш нізкай частаты.

3. У кінатэхніцы — ператварэнне электрычных ваганняў, выкліканых гукам, у светавы пучок, які запісвае гукі на гукавой кінаплёнцы.

[Ад лац. modulatio — размернасць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

маршырава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.

Хадзіць, ісці маршам. Удзень афіцэры выводзілі салдат на выган за вёску і вучылі іх маршыраваць. Галавач. Насустрач Карніцкаму маршыраваў партызанскі ўзвод. Паслядовіч. // Хадзіць, ісці мерным шагам, па-ваеннаму. Пад вечар .. [Зыгмусь] выходзіў палявой дарогай з маёнтка на гасцінец і .. важна маршыраваў .. у мястэчка. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

метро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.

Разм.

1. Мерка (звычайна двухметровая) для падліку чаго‑н. у метрах. Косцік з вельмі гаспадарлівым і заклапочаным выглядам прайшоў паўз.. [мужчын] да калгаснага двара з метроўкаю на плячы. Чорны.

2. Пра дровы, дошкі і пад. даўжынёю ў адзін метр. Дошка-метроўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наба́віць, ‑баўлю, ‑бавіш, ‑бавіць; зак., што і чаго.

Прыбавіць, дабавіць звыш таго, што ёсць, як было дамоўлена. — Справядлівы.. [Вэня Шпулькевіч] чалавек, мне за фатыгу заўсёды, бывала, заплаціць і яшчэ крыху набавіць. Чорны. // Павялічыць (цану, суму, плату і пад.). Проста яго ўпрошвалі набавіць цану, але Лапко не парушаў сваіх прынцыпаў. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

намасці́ць, ‑машчу, ‑мосціш, ‑мосціць; зак., што і чаго.

1. Зрабіць насціл з дошак, бярвення і пад. Намасціць дарожку праз балота. Намасціць сцэну. Намасціць пасцель з сена.

2. Разм. Старанна налажыць, нагрузіць чаго‑н. куды‑н. Увечары Уладзя памог падмазаць бацьку колы, намасціў у воз маладога, пахучага сена, травы. Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наніза́ць, ‑ніжу, ‑ніжаш, ‑ніжа; зак., што і каго-чаго.

Пратыкаючы, надзець, насадзіць на нітку, дрот і пад. Нанізаць вясло абаранкаў. □ Нанізаў [Косцік ляшчоў] на лазіну з сучком на канцы, закінуў на плечы і ідзе. Ваданосаў. [Настаўнік] выразаў некалькі бярозавых пруткоў, звязаў іх тонкімі канцамі і нанізаў цэлыя тры маністы грыбоў. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

на́чыста, прысл.

1. Без памарак, канчаткова. Лепшыя канспекты, як правіла, былі ў Васіна, які адзін рэгулярна перапісваў іх начыста. Карпаў. // Вельмі чыста. Аніводнай непатрэбнай зёлкі не расло пад .. [чайнымі кустамі] — усё было начыста выпала[т]а. Маўр.

2. Цалкам; поўнасцю. Спалілі фашысты ўсё начыста. Людзей каго пазабівалі, а каго ў Нямеччыну пагналі. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

незвыча́йнасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць незвычайнага. Незвычайнасць ўчынку. Незвычайнасць абставін.

2. Незвычайная з’ява, здарэнне і пад. Усё, што ён робіць, акружана арэолам выключнасці, незвычайнасці. Бярозкін. Можна было падумаць, што, каб увесь свет перавярнуўся верхам уніз,.. [стары чалавек] не здзівіўся б і не паглядзеў бы на гэта, як на незвычайнасць. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нейтралізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак.

1. каго-што. Зрабіць (рабіць) нейтральным (у 1, 2 знач.). Нейтралізаваць армію. Нейтралізаваць дзяржаву.

2. перан.; што. Аслабіць (аслабляць) чый‑н. уплыў, уздзеянне і пад. Нейтралізаваць халодны ўплыў.

3. што. Спец. Правесці (праводзіць) нейтралізацыю (у 2 знач.). Нейтралізаваць раствор. Нейтралізаваць кіслотнасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пада́лей, прысл.

Разм. Значна далей; не блізка. Людзі моўчкі разышліся па хатах, падалей ад таго месца, дзе глуха парыпваў пад шалёным ветрам апалены дубовы сук. Лынькоў. — Прынясі сухога баласту, — сказаў Скаварада. — Набяры дзе падалей. Навуменка.

•••

Падалей ад граху (бяды) — тое, што і далей ад граху (бяды) (гл. далей).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)