Бараві́нка гатунак яблыкаў’ (БРС). Відаць, з рус. борови́нка ’тс’ (лічыцца, што назва ўзнікла ад імя тульскага садавода Бравіна, які вывеў гэты сорт). Гл. Фасмер, 1, 195; Шанскі, 1, Б, 170.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вадзянікі́ ’стан непрытомнасці’ (Касп.). Звязана з вадзяні́к ’дух, які жыве ў вадзе або ў лесе’: перанос назвы духа на стан чалавека. Параўн. кадук ’злы дух’ і кадук ’эпілепсія, падучая хвароба’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выленга́цца ’аддавацца ляноце’ (Нас.), выланга́цца ’вылежвацца’ (Юрч.). Укр. дыял. вылінга́тися ’тс’. Запазыч, з польск. wylęgiwać się ’тс’. Памылкова Рудніцкі (1, 389), які выводзіць ад wylęgiwać się ’выхадзіць, вылуплівацца (аб птушанятах)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Высачыня́ (БРС, Шат., Касп., Мядзв.), высачэ́нь (Бяльк.). Укр. височи́на, височиня́, височи́нь. Ад высокі з суф. ‑іна, ‑ень; нʼ з суф. ‑ыня (параўн. гаспадыня), які з ‑ынʼі (Карскі 2-3, 28).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вярце́нне ’вярчэнне (станка)’ (КТС, Ц. Гартны), укр. вертіння ’вярчэнне, свідраванне’, рус. вертение ’вярчэнне’ — рэгулярны аддзеяслоўны назоўнік, які, аднак, у літаратурнай мове не замацаваўся. Да вярце́ць (гл.). Параўн. таксама вярчэнне (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гільяці́на (БРС). Рус. гильоти́на, укр. гільйоти́на. Запазычанне з франц. guillotine ’тс’ (ад уласнага імя ўрача Guillotinʼа, які прыдумаў гільяціну ў 1789 г.). Фасмер, 1, 406; Шанскі, 1, Г, 72–73.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Еката́ць ’галасіць, вішчаць, скавытаць’ (БРС, ТСБМ, Нас., Бяльк., Шат., Касп., Жд. 3) — ітэратыўны дзеяслоў, утвораны ад назоўніка ёкат, які адносіцца да ітэратыўных назоўнікаў на ‑otъ. Зыходную форму гл. пад ёкаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жамярва́ ’галота (пра дзяцей)’ (Сцяц.). Утворана ад асновы жамяра́ 2 (гл.) з суфіксам ‑в‑a, які мае зборнае значэнне. Параўн. Карскі 2-3, 24; Сцяц., Афікс. наз., 202: дзятва, пацанва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Ляшча́начка, крыч. лешча́начка ’невялікая прыбудоўка ля пуні, у якой захоўваецца сена’ (ДАБМ, к. 236). Утворана ад прыметніка ⁺ляшчаны, які з ле́ска 1 (гл.). Прыбудоўка як прымітыўнае збудаванне рабілася з арэшніку.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мазлі́вы ’маркі, які лёгка пэцкаецца’ (ТСБМ; дзярж., Жыв. сл.) — рэгіянальнае ўтварэнне ад асновы маз‑ і суф. ‑лів‑ы. Аднак тураў. мазлі́ву мае іншую семантыку — ’капрызны, спешчаны’ (ТС). Гл. маза 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)