імбры́чак
(польск. imbryczek, ад imbryk < тур. ibrik, ад ар. ibrik = збан для вады)
уст. чайнік для заваркі чаю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
камплю́вій
(лац. compluvium)
прамавугольная адтуліна ў страсе атрыя старажытнарымскага жылога дома для сцёку дажджавой вады ў басейн (імплювій).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сталагмі́ты
(ад гр. stalagma = кропля)
вапняковыя ўтварэнні на дне пячор, якія ўзнікаюць пры падзенні кропель вады, насычанай кальцыем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
стэ́ндэр
(ням. Stander)
металічная калонка, прыладжаная на падземны вадаправодны кран, якая служыць для перадачы вады ў пажарны рукаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эвапаро́метр
(ад лац. evaporare = выпарваць + -метр)
прыбор для вымярэння колькасці вады, якая выпараецца з паверхні вадаёма і грунту.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дапа́сці сов., разг.
1. дорва́ться;
д. да вады́ — дорва́ться до воды́;
2. домча́ться, добежа́ть;
ху́тка ён дапа́ў да свае́ вёскі — ско́ро он домча́лся (добежа́л) до свое́й дере́вни
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вядро́ ’вядро’. Ст.-рус. вѣдро, рус. ведро́, укр. відро́, польск. wiadro, чэш. vědro, ст.-слав. вѣдро, балг. ведро́, серб.-харв. вѐдро і г. д. Прасл. *vědro ’вядро’. Гэта слова адносіцца да і.-е. асновы на ‑r/n‑, *u̯ed‑r‑: *u̯ed‑n‑ ’вада’; гл. вада́. Гэта значыць, што першаснае значэнне слова «вядро» — ’пасуда для вады’. Да семантыкі параўн. грэч. ὑδρία ’вядро для вады’ (ὕδωρ ’вада’). Прасл. вакалізм ‑ě‑ — ступень падаўжэння. Параўн. Фасмер, 1, 283–284; Брукнер, 610 (з вельмі дзіўнай заўвагай: «tylko małorus. wedro, zamiast *widro, niezgodne w samogłosce»); Махэк₂, 681; БЕР, 1, 127. Няпэўная сувязь з літ. vė́daras ’страўнік’, ст.-інд. udáram ’бруха; чэрава, лона’ (супраць Фасмер, 1, 284).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́вадзь (поваць) ’разводдзе, паводка’ (астрав., воран., Сл. ПЗБ), ст.-бел. поводь ’тс’ (Сл. Скар.). Укр. повідь, рус. поводь ’паводка’, польск. powódź ’тс’, чэш., славац. povoden ’тс’, славац. povodie ’басейн ракі’. Ад *po‑ і *vodъ ’водная прастора, шмат вады’ — бязафікснае ўтварэнне са значэннем зборнасці ад вада (гл.), параўн. бегаць ’мноства’ (ТС) ад багацце. Банькоўскі (2, 738) узводзіць да powodzić ’весці’, што сумнеўна з пункту погляду семантыкі. Сюды ж повадзь (поваць) ’многа’ (астрав., воран., Сл. ПЗБ), параўн. укр. повідь ’паводка’, перан. ’безліч’, польск. powódź ’тс’. Перанос паводле падабенства: ’вялікая колькасць вады’ > ’вялікая колькасць чаго-небудзь’. Параўн. яшчэ семантыку ст.-грэч. πέλαγοζ ’мора’, перан. ’акіян (вялікая колькасць), бязмежнасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
In caelum exspuis
Пляваць у неба (г. зн. ставіць сябе пад небяспеку быць самому ж апляваным).
Плевать в небо (т. е. подвергать себя опасности быть самому же оплёванным).
бел. Не плюй супраць ветру. Проці вады не паплывеш. Не плюй у вадзіцу, бо давядзецца напіцца. Не плюй у калодзезь: згадзіцца вады напіцца. Не плюй проці ветру ‒ усе пырскі будуць твае.
рус. Кверху плевать ‒ свою бороду заплевать. Выше носа плюнешь, себя запачкаешь. Вверх не плюй: себя пожалей. Плевать против ветра.
фр. Qui crache en l’air reçoit le crachat sur soi (Кто плюёт в воздух, получает плевок на себя).
англ. Don’t foul the well, you may need its waters (He плюй в колодец: пригодится воды напиться).
нем. Spucke nicht nach oben, du ziehst den Kürzeren (Не плюй вверх, останешься в проигрыше).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
падпо́р
1. Прыліў, напор веснавой вады ў рэчку, лагчыну (Віц. Касп.).
2. Застой вады ў дрэнажных збудаваннях, канавах (Жытк., Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)