электрапрайграва́льнік, ‑а, м.

Электрамеханічны апарат для прайгравання грамафонных пласцінак. Круцяцца на дыску электрапрайгравальніка самаробныя грампласцінкі — прадукцыя фірмы, што гарантуе зямныя выгоды. Нядзведскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

электрапрыво́д, ‑а, М ‑дзе, м.

Спец. Устройства для прывядзення ў рух механізма або машыны, у якім крыніцай механічнай энергіі з’яўляецца электрычны рухавік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эмульгава́нне, ‑я, н.

Спец.

1. Утварэнне эмульсіі (у 1 знач.).

2. Нанясенне эмульсіі на якую‑н. паверхню для засцярогі яе ад пашкоджання.

[Ад лац. emulgere — даіць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эпідэмі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да эпідэміі, мае характар эпідэміі. Эпідэмічнае захворванне. // Прызначаны для барацьбы з эпідэміяй. Эпідэмічныя прышчэпкі. Эпідэмічная камісія.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трэніро́вачны

1. Übungs-; спарт. Trainings- [´trɛ:- i ´tre:-];

трэніро́вачны палёт ав. Übungsflug m -(e)s, -flüge;

трэніро́вачны забе́г спарт. Trainingslauf m -(e)s, -läufe;

2. (для заняткаў спортам) Trainings- [´trɛ:- i ´tre:-];

трэніро́вачны касцю́м Trainingsanzug m -(e)s, -züge

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

характары́стыка ж.

1. Charakterístik [kɑ-] f -, -en; Kénnzeichnung f -, -en; Beúrteilung f -, -en;

для характары́стыкі гэ́тага чалаве́ка um díesen Ménschen zu charakterisíeren [kɑ-];

2. матэм. Charakterístik [kɑ-] f, Kénnziffer f -, -n, Wert m -(e)s, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

іго́лка ж., ігла́ ж. Nádel f -, -n; Nähnadel f (для шыцця);

гуказдыма́льная іго́лка Tónabnehmernadel f;

ну́мар [таўшчыня́] іго́лкі кравец. Nádelstärke f -, -n;

2. (хвойная) Nádel f -, -n;

3. (у жывёл) Stáchel m -s, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

АЗО́ТНЫЯ ЎГНАЕ́ННІ,

мінеральныя і арган. рэчывы, якія выкарыстоўваюцца для забеспячэння раслін азотам. Падзяляюцца на арганічныя ўгнаенні (гной, торф, кампост), якія акрамя азоту маюць у сабе інш. элементы, мінеральныя ўгнаенні (выпускаюцца прам-сцю ў цвёрдым ці вадкім стане) і зялёныя ўгнаенні (гл. Сідэрацыя). У мінеральных азот можа быць у аміячнай (NH3), аміячна-нітратнай (NH3 і NO3), нітратнай (NO3) і аміднай (NH2) формах. Асн. віды мінер. азотных угнаенняў: аміячныя, аманійныя, нітратныя, аманійна-нітратныя, амідныя, аманійна-нітратна-амідныя.

Аміячныя і аманійныя ўгнаенні: вадкі аміяк, аміячная вада, сульфаты амонію, амонію-натрыю. Раствараюцца ў глебавай вадзе, значная частка іонаў амонію звязваецца ў маларухомую форму, якая пад уздзеяннем спецыфічных бактэрый глебы пераходзіць у больш рухомую нітратную форму і засвойваецца раслінамі. Выкарыстоўваюцца для ўсіх с.-г. культур на някіслых глебах і кіслых пры іх вапнаванні. Нітратныя ўгнаенні: натрыевая і кальцыевая салетры. Іоны натрыю і кальцыю паглынаюцца цвёрдай фазай глебы і раслінамі спажываюцца менш, чым нітратны азот, што прыводзіць да падшчалочвання глебы. Выкарыстоўваюцца на ўсіх глебах для ўнясення перад сяўбой і для ўсіх відаў раслін у перыяд вегетацыі. Аманійна-нітратныя ўгнаенні: аміячная салетра, сумесі сульфат-нітрат амонію, вапнава-аміячная салетра. Выкарыстоўваюцца ў розных кліматычных зонах для розных глебаў. Амідныя ўгнаенні бываюць хутка дзейныя (карбамід) і павольна дзейныя (урэаформ—карбаміда-фармальдэгідныя ўгнаенні). Аманійна-нітратна-амідныя ўгнаенні — канцэнтраваныя растворы карбаміду, нітрату амонію і іх растворы ў аміячнай вадзе (аміякаты). Эфектыўныя пры ўнясенні ў глебу для падкормкі раслін, аміякаты — для невегетуючых с.-г. культур. На Беларусі (Гродзенскі азотна-тукавы завод) вырабляюць аміячную салетру, карбамід, вадкія ўгнаенні і сульфат амонію.

Літ.:

Агрохимия. М., 1982;

Баранов П.А., Алейнов Д.П., Олевский В.М. Азотные растворы... // Химия в сельском хозяйстве. 1983. № 5.

т. 1, с. 171

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

◎ Пы́ці-пы́ці — падзыўныя словы для курэй (ашм., Стан.), параўн. рус. пыть‑пыть, пытя‑пыти — падзыўныя словы для індычак. Магчыма, у выніку перараскладання ціп(ы)‑ціп(ы), падзыўныя для курэй (гл.), параўн. рус. баська‑баська < кабась‑ кабась (ад кабан), гл. Германовіч, Междом., 74. Сюды ж пыцька (pyťka) ’курыца’ (Арх. Федар.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трусь-трусь — падзыўныя словы для кролікаў (полац., Нар. лекс.). Відавочна, звязаны з трус ‘кролік’, параўн. укр. трусь‑трусь, польск. truś‑truś — падзыўныя для кролікаў, аднак паколькі гэтыя словы ўжываюцца для падзывання і іншых жывёл, то могуць узыходзіць да тпрусь‑тпрусь, гл. тпро‑тпра (ЕСУМ, 5, 660; Борысь, 645).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)