цвярдзе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. Станавіцца цвёрдым, цвярдзейшым.
Ад холаду зямля пачала ц.
2. перан. Станавіцца непахісным, мужным, вынослівым.
З гадамі хлопец цвярдзеў і мужнеў.
|| зак. сцвярдзе́ць, -дзе́е (да 1 знач.) і зацвярдзе́ць, -дзе́е; наз. зацвярдзе́нне, -я, н.
|| наз. цвярдзе́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праме́рзнуць, -ну, -неш, -не; прамёрз, -ме́рзла; -ні; зак.
1. Моцна змерзнуць ад холаду; адубець.
Ён вельмі прамёрз у дарозе.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Змерзнуць, зледзянець наскрозь.
Сажалка прамерзла да дна.
|| незак. прамярза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прамярза́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзеравяне́ць, -не́ю, -не́еш, -не́е; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Набываць цвёрдасць, уласцівую дрэву.
Сцябло расце і дзеравянее.
2. Страчваць адчувальнасць, дранцвець.
Ногі дзеравянеюць ад холаду.
|| зак. адзеравяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е, задзеравяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і здзеравяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
замёрзлы і заме́рзлы, ‑ая, ‑ае.
1. Цвёрды, зацвярдзелы ад холаду. Замёрзлая зямля. Замёрзлая гразь. // Пакрыты лёдам, ледзяной коркай. Замёрзлыя вокны. // Сапсаваны марозам, выведзены са строю. Замёрзлая вадакачка.
2. Які загінуў, памёр ад холаду. Дзе ды[хае] крыніца ў кустах ля сяла, душы дзве замёрзлых жанчына знайшла. Вялюгін. // Моцна азяблы, прамёрзлы. Замёрзлыя пальцы не слухаліся. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замярза́нне, ‑я, н.
1. Стан паводле знач. дзеясл. замярзаць. Замярзанне вады.
2. Гібель ад холаду. Выпадкі замярзання людзей.
•••
Пункт замярзання гл. пункт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прадава́ць, ‑даю, ‑даеш, ‑дае.
Незак. да прадаць.
•••
Дрыжыкі прадаваць — дрыжаць, трэсціся ад холаду.
За што купіў, за тое і прадаю гл. купіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дрыжа́чы, ‑ая, ‑ае.
Які ўздрыгвае, дрыжыць. Дрыжачыя рукі. Дрыжачы голас. Дрыжачае святло. □ Выбраліся на бераг ледзь жывыя, аблепленыя тванню, дрыжачыя ад холаду. Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
задубе́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які стаў цвёрдым, нягнуткім, каляным. [Жанчына] лёгка сцягнула задубелы ад марозу шынель і ватоўку. Мележ. // Закарчанелы ад холаду. Задубелыя ногі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канапа́с, ‑а, м.
Той, хто пасе коней. Дождж ліў каля гадзіны. На канапасах не было сухой ніткі, але ніхто не чуў холаду. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крэ́пнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; незак.
Разм. Дранцвець, нямець ад холаду. Крэплі рукі — не бралі лейцаў — і шчыпала за вушы, як у мароз. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)