плыть несов., в разн. знач. плы́сці, плыць;
◊
плыть в ру́ки плы́сці (плыць) у ру́кі;
плыть по тече́нию за вадо́й ісці́ (плы́сці); жыць, як набяжы́ць;
плыть про́тив тече́ния плы́сці (плыць) су́праць цячэ́ння;
плыть скво́зь па́льцы плы́сці (плыць) праз па́льцы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
проби́ться
1. в разн. знач., мног. папрабіва́цца; (о волосах — ещё) павысяда́ць; (о растениях — ещё) узысці́, мног. паўзыхо́дзіць;
река́ проби́лась сквозь ска́лы рака́ прабі́лася праз ска́лы;
проби́лась зелёная тра́вка прабі́лася (узышла́) зялёная траві́ца;
2. (преодолеть нужду) разг. перабі́цца;
◊
проби́ться в лю́ди прабі́цца ў лю́дзі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гато́ў в знач. сказ. гото́в;
◊ г. скрозь зямлю́ правалі́цца — гото́в сквозь зе́млю провали́ться;
на ўсё г. — на всё гото́в;
го́лы збіра́йся, го́лы г. — погов. го́лый собира́йся, го́лый гото́в;
г. у лы́жцы вады́ ўтапі́ць — погов. гото́в в ло́жке воды́ утопи́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прорва́ться
1. прарва́цца, мног. папрарыва́цца, прадра́цца, прадзе́рціся, мног. папрадзіра́цца;
руба́шка прорвала́сь кашу́ля прадра́лася (прадзе́рлася);
2. в др. знач. прарва́цца;
нары́в прорва́лся нары́ў прарва́ўся;
прорва́ться из вра́жеского окруже́ния воен. прарва́цца з варо́жага акружэ́ння;
го́лос его́ прорва́лся сквозь шум ве́тра го́лас яго́ прарва́ўся праз шум ве́тру.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
провали́ться в разн. знач. правалі́цца;
провали́ться в я́му правалі́цца ў я́му;
кры́ша провали́лась дах правалі́ўся;
куда́ ты провали́лся на́ две неде́ли? перен., разг. куды́ ты правалі́ўся на два ты́дні?;
провали́ться на экза́мене перен. правалі́цца на экза́мене (іспы́це);
◊
как сквозь зе́млю провали́лся як скрозь зямлю́ правалі́ўся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прониза́ть сов.
1. (продеть сквозь что) праніза́ць, пралыга́ць, працягну́ць;
2. (некоторое время) праніза́ць, пралыга́ць;
3. (пробить насквозь) прабі́ць, праня́ць, пракало́ць, праця́ць;
4. перен. (проникнуть внутрь кого-, чего-л.) праня́ць, праніза́ць;
лучи́ со́лнца прониза́ли ли́стья дере́вьев прамяні́ со́нца праня́лі (праніза́лі) лі́сце дрэў;
прониза́ло хо́лодом безл. праніза́ла хо́ладам;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ЛАЖЭ́ЧНІКАЎ Іван Іванавіч
(25.9.1792, г. Каломна Маскоўскай вобл. — 8.7.1869),
рускі пісьменнік. Удзельнік Айч. вайны 1812 і замежных паходаў рус. арміі 1813—15. У 1820—37 (з перапынкамі) дырэктар навуч. устаноў Пензенскай, Казанскай, Цвярской губ. З 1843 віцэ-губернатар у Цверы, у 1853—54 — у Віцебску. У 1856—58 цэнзар у Пецярбургу. З 1858 у Маскве. Друкаваўся з 1807. Адзін з пачынальнікаў рус. гіст. рамана («Апошні Навік», ч. 1—4, 1831—33; рамантызаваная версія першых перамог Расіі ў Паўн. вайне 1700—21). Лепшы гіст. раман — «Ледзяны дом» (1835), у якім праўдзіва ўзнавіў эпоху царавання Ганны Іванаўны і «біронаўшчыны». Суровы каларыт часоў стварэння цэнтралізаванай Маскоўскай дзяржавы ў 15 ст. апісаў у рамане «Басурман» (1838). Пісаў вершаваныя трагедыі («Апрычнік», нап. 1842, забаронена цэнзурай, выд. 1859; паводле яе аднайм. опера П.Чайкоўскага), вадэвілі. Аўтар раманаў «Вядзьмар на Сухаравай вежы» (1840, незавершаны), «Няшмат гадоў таму» (ч. 1—4, 1862), «Унучка панцырнага баярына» (1868; напісаны па матэрыялах, сабраных ім у Віцебску, дзе з кансерватыўных пазіцый паказана паўстанне 1863—64), мемуарнай аповесці «Беленькія, чорненькія і шэранькія» (1856), нарысаў-успамінаў пра А.Пушкіна, В.Бялінскага, вайну 1812. У «Паходных запісках рускага афіцэра» (1820) акрамя сваіх ваен. уражанняў змясціў запісы пра бел. гарады. Эпісталярная спадчына часоў службы ў Віцебску адлюстроўвае спачувальнае стаўленне аўтара да бел. сялян.
Тв.:
Собр. соч. Т. 1—6. Можайск, 1994.
Літ.:
Петров С.М. Русский исторический роман XIX в. 2 изд. М., 1984. С. 95—142;
Воробьева Т. Лажечников в Витебске // Неман. 1970. № 9;
Симанович Д. Сквозь даль времен. Мн., 1984.
Л.В.Календа.
т. 9, с. 97
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
праско́чыць сов., в разн. знач. проскочи́ть;
п. мі́ма каго́-не́будзь — проскочи́ть ми́мо каго́-л.;
п. у двор — проскочи́ть во двор;
п. праз лес — проскочи́ть че́рез лес;
ша́рык ~чыў праз ко́льца — ша́рик проскочи́л сквозь кольцо́;
у карэкту́ры ~чыла не́калькі памы́лак — в корректу́ре проскочи́ло не́сколько оши́бок
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
засквози́ть сов.
1. (стать сквозным) стаць (пача́ць) свіце́цца, засвіце́цца;
ли́стья опа́ли, и ро́ща засквози́ла лі́сце апа́ла, і гай стаў (пача́ў) свіце́цца;
2. (проглянуть) прагляну́ць, паказа́цца;
сквозь густы́е ве́тви засквози́ло голубо́е не́бо праз густо́е галлё прагляну́ла (паказа́лася) блакі́тнае не́ба;
3. (о сквозняке) безл. пача́ць прадзіма́ць, пача́ць цягну́ць, пача́ць прайма́ць; см. сквози́тьI.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прагна́ць сов.
1. в разн. знач. прогна́ть;
п. саба́ку — прогна́ть соба́ку;
п. са слу́жбы — прогна́ть со слу́жбы;
п. па шашы́ два кіламе́тры — прогна́ть по шоссе́ два киломе́тра;
п. прако́с — прогна́ть проко́с;
п. праз строй — ист. прогна́ть сквозь строй;
2. разг. запи́ть;
п. бу́льбу малако́м — запи́ть карто́шку молоко́м;
3. (жажду) утоли́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)