катало́г

(лац. catalogus, ад гр. katalogos = спіс, пералік)

спіс якіх-н. прадметаў (кніг/ карцін, музейных экспанатаў, тавараў і інш.), складзены ў пэўным парадку (напр. алфавітны к., бібліятэчны к.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

vocabulary [vəˈkæbjələri] n.

1. сло́ўнікавы запа́с;

a vocabulary test праве́рка сло́ўнікавага запа́су;

increase/extend/build up/enrich one’s vocabulary павялі́чваць, пашыра́ць сло́ўнікавы запа́с

2. тэрмінало́гія;

scientific vocabulary навуко́вая ле́ксіка

3. сло́ўнікавы запа́с (мовы), ле́ксіка

4. сло́ўнік; алфаві́тны пералі́к слоў з тлумачэ́ннямі або́ перакла́дам;

a vocabulary entry сло́ўнікавы арты́кул

5. ко́давы даве́днік

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

wokanda

wokand|a

ж. юр. пералік спраў, якія падлягаюць разгляду суда;

być na ~zie юр. быць на чарзе (па судовай справе)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

calendar

[ˈkæləndər]

1.

n.

1) калянда́р -лендара́ m.

2) пералі́к спра́ваў для разгля́ду ў судзе́

3) вучэ́бны плян або́ прагра́ма ўнівэрсытэ́цкага го́ду

2.

v.t.

упі́сваць у калянда́р; каталягава́ць у храналягі́чным пара́дку (дакумэ́нты)

calendar month (year) — калянда́рны ме́сяц (год)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

меню́

(фр. menu)

1) набор страў і напіткаў да абеду, снедання і інш., а таксама лісток у сталовай, кафэ, рэстаране з пералікам страў і напіткаў;

2) інфармацыйны пералік магчымых работ або праграм у сістэме, якая ўводзіцца на экран дысплея тэрмінала.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Таблі́ца ’пералік лічбавых ці іншых даных па графах’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ’дошка, пліта з надпісамі’ (Ласт.), ’паказальнік дарог’ (Касп., Сл. ПЗБ), ’класная дошка’ (Некр. і Байк., Сцяшк., Сл. ПЗБ), ’дошка аб’яў’ (Сл. ПЗБ), ст.-бел. таблица ’пліта, табліца, шахматная дошка’ (Ст.-бел. лексікон). Укр. табли́ця, рус. табли́ца, польск. tablica ’табліца; дошка’, н.-луж. tablica ’плітка, дошчачка’, чэш. tabulka ’табліца; дошка’, славац. tabuľka ’табліца’, tablica ’дошка’, tabla ’тс’, славен. tȃbla, tȃblica ’таблічка, дошчачка (з надпісам)’, серб.-харв. та̏блица ’табліца; дошчачка, таблічка; грыфельная дошка’, макед. таблица ’грыфельная дошка’, балг. та́блица ’табліца’. Ст.-бел. таблица ’пліта, табліца’ < ст.-польск. tablica фіксуецца з XV ст. (Булыка, Запазыч., 315). У польскай з нар.-лац. tabla ’дошка, табліца’ < лац. tabula ’тс’ (Борысь, 624).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

spis, ~u

м. спіс; пералік; рэестр;

spis treści — змест (у кнізе);

spis ludności — перапіс насельніцтва;

według ~u — па спісе;

spis potraw — меню

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

марцірало́г

(с.-лац. martirologium, ад гр. martys, -yros = мучанік + logos = слова)

1) зборнік сярэдневяковых аповесцей пра хрысціянскіх мучанікаў;

2) перан. спіс ахвяр, без віны замучаных, а таксама пералік перанесеных кім-н. пакут.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

хранало́гія, ‑і, ж.

1. Навука, якая вывучае гісторыю летазлічэння. // Дапаможная гістарычная дысцыпліна, што ўстанаўлівае гістарычныя даты, час з’яўлення дакументаў і пад.

2. Пералік падзей у іх часавай паслядоўнасці. Храналогія беларускай гісторыі.

3. Паслядоўнасць паяўлення чаго‑н. у часе. Храналогія падзей. □ Цыкл гэтых твораў будзе ісці не толькі па лініі храналогіі, а адначасна і па лініі ідэ[йн]ых катэгорый (носьбітамі і творцамі якіх ёсць чалавечыя вобразы): бацькаўшчына, уласнасць, закон, сваяцтва і г. д. Чорны. Знаходка ўнікальнага экземпляра «Малой падарожнай кніжыцы» ў капенгагенскай бібліятэцы ўносіць істотную папраўку ў храналогію скарынінскіх выданняў. «Помнікі».

•••

Геалагічная храналогія — устанаўленне перыядаў узнікнення розных пластоў Зямлі.

[Ад грэч. chronos — час і logos — вучэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Злы́дзень ’шкодны чалавек, ліхадзей’, ’нягоды, бяда’ (ТСБМ), злы́дня ’бядота’ (Бяльк.), злы́дні ’бядота, недахваткі’ (Нас.). Рус. злы́день, арх., валаг., паўн.-дзвін., омск., карэльск., тул., цвяр., арл., варонеж., кур. ’злы чалавек’, урал. ’махляр’, валаг. ’скнара’, алан., вяцк., перм., урал., сарат., варонеж., калуж., пск. ’гультай’, кур., арл., калуж., бранск., смал., варонеж., вяцк., перм. ’бядняк, жабрак’, злы́дни тамб. ’інтрыгі, свавольствы’, паўн., зах., паўд.-смал., арл., том., сіб. ’цяжкі час, беднасць’, укр. зли́день ’бядняк’, зли́дні ’нягоды, бяда’. Польск. złydnia ’бяда’ < укр. (Дарашэўскі, 10, 1172). Усх.-слав. спалучэнне злы дни ’цяжкія дні’. Параўн. пералік ’злых дзён’ у старых календарах (Трыфуновіч, Азбучник српских средњовековних књижевних појмова, 1974, 94–95), адкуль злыдні з далейшым граматычным пераафармленнем на адз. л. (злыдня, злыдзень) і семантычнай зменай: ’кепскі час’ > ’цяжкі час’ > ’ліха, бяда’ > ’чалавек, што церпіць бяду, ліха’ ці ’ліхадзей’. Гл. злы, дзень, параўн. добры дзень.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)