сплошь нареч. (весь) уве́сь (чы́сты); (на всём протяжении) скрозь; (целиком) ца́лкам; (подряд) за́пар;
всё ле́то сплошь шли дожди́ усё ле́та ішлі́ дажджы́;
лес тяну́лся сплошь на не́сколько киломе́тров лес цягну́ўся (ішо́ў) скрозь на не́калькі кіламе́траў;
всё сплошь усё чы́ста;
◊
сплошь и ря́дом скрозь; ве́льмі ча́ста.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ко́лькі
1. мест. вопр. ско́лько; (о стоимости чего-л. — ещё) что;
к. ча́су? — ско́лько вре́мени?;
к. табе́ гадо́ў? — ско́лько тебе́ лет?;
к. кашту́е гэ́та кні́га? — ско́лько (что) сто́ит э́та кни́га?;
2. мест. относ. не́сколько;
праз к. хвілі́н мы былі́ до́ма — че́рез не́сколько мину́т мы бы́ли до́ма;
3. нареч. ско́лько;
к. е́ду, а канца́ ўсё няма́ — ско́лько е́ду, а конца́ всё нет;
к. ра́дасці! — ско́лько ра́дости!;
◊ к. лет, к. зім! — ско́лько лет, ско́лько зим!;
к. ёсць ду́ху (сі́лы) — изо всех сил;
к. ўле́зе — ско́лько вле́зет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ускі́даць сов. (в несколько приёмов) взбро́сить, вски́нуть;
у. се́на на гару́ — взбро́сить (вски́нуть) се́но на черда́к
ускіда́ць несов.
1. (вверх) подбра́сывать, подки́дывать, вски́дывать;
2. (на что-л.) забра́сывать, заки́дывать, взбра́сывать, вски́дывать; броса́ть, кида́ть;
3. (об одежде) набра́сывать, наки́дывать;
1-3 см. ускі́нуць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
очко́
1. ачко́, -ка́ ср.;
дать не́сколько очко́в вперёд даць не́калькі ачко́ў напе́рад;
2. (глазок, отверстие) во́чка, -ка ср.;
втира́ть очки́ (кому-л.) настаўля́ць акуля́ры (каму-небудзь), пуска́ць тума́н у во́чы (каму-небудзь); уво́дзіць у зман (каго-небудзь), зама́зваць во́чы (каму-небудзь), забіва́ць ба́кі (каму-небудзь).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праско́чыць сов., в разн. знач. проскочи́ть;
п. мі́ма каго́-не́будзь — проскочи́ть ми́мо каго́-л.;
п. у двор — проскочи́ть во двор;
п. праз лес — проскочи́ть че́рез лес;
ша́рык ~чыў праз ко́льца — ша́рик проскочи́л сквозь кольцо́;
у карэкту́ры ~чыла не́калькі памы́лак — в корректу́ре проскочи́ло не́сколько оши́бок
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ДЗМІ́ТРЫЕЎ Міхаіл Аляксеевіч
(1832, С.-Пецярбург — 26.5.1873),
рускі і бел. этнограф, фалькларыст, педагог. Скончыў Гал. пед. ін-т у Пецярбургу (1853). З 1853 настаўнік дваранскага вучылішча, пасля дырэктар гімназіі ў Навагрудку. Першы дырэктар (1867—73) Гродзенскай дырэкцыі нар. вучылішчаў. Чл. Рус. геагр. т-ва. Даследаваў матэрыяльную і духоўную культуру бел. народа, запісваў бел. фальклор. Зрабіў апісанне шматлікіх нар. абрадаў і звычаяў, побыту («Вясельны абрад у вёсках Навагрудскага павета», 1861, «Апісанне пахаванняў і дзядоў у Навагрудскім павеце Мінскай губерні», 1867, «Норавы і звычаі заходнярускага народа», 1868, і інш.). Бел. казкі дасылаў рус. фалькларысту А.М.Афанасьеву, які публікаваў іх па-беларуску ў сваіх «Народных рускіх казках». Запісваў бел. тапанімічныя і міфалагічныя легенды («Возера Свіцязь», 1860, «Паданне пра Лоўчыцы», 1861). У зб. «Спроба збірання песень і казак сялян Паўночна-Заходняга краю» (1868) апубл. урывак з твора Я.Баршчэўскага «Рабункі мужыкоў», бел. ананімны верш «Кінуў-рынуў паўстанне». У «Зборы песень, казак, абрадаў і звычаяў сялян Паўночна-Заходняга краю» (1869) змясціў 277 каляндарна-абрадавых, сямейна-бытавых песень, 8 казак, апісанні абрадаў, нар. гульняў, забаў, танцаў. Частка рукапіснай спадчыны Дз. зберагаецца ў архівах Геагр. т-ва і Б-кі Расійскай АН у Санкт-Пецярбургу і ў Цэнтр. гіст. архіве Літвы (Вільнюс).
Тв.:
Несколько слов краткого исторического обозрсния русско-литовского Новогрудка... // Вестн. имп. Рус. геогр. об-ва. 1858. Ч 24;
Собрание дальнейших исторических сведений о Новогрудке со смерти Свенторога (1270) // Там жа. 1859. Ч. 26;
Обряды и обычаи западнорусских крестьян // Памятная книжка Гродненской губернии на 1869 г Гродно, 1869;
Воскресные школы в Гродненской губернии // Циркуляр по Московскому Учебному округу. 1868. № 12.
І.У.Саламевіч.
т. 6, с. 124
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
аддзялі́цца сов.
1. в разн. знач. отдели́ться;
жаўто́к ~лі́ўся ад бялка́ — желто́к отдели́лся от белка́;
не́калькі чалаве́к ~лі́лася ад кало́ны — не́сколько челове́к отдели́лось от коло́нны;
сын ~лі́ўся ад ба́цькі — сын отдели́лся от отца́;
2. отдели́ться, отсоедини́ться, отчлени́ться;
паўво́страў ~лі́ўся ад мацерыка́ — полуо́стров отдели́лся (отсоедини́лся, отчлени́лся) от материка́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пасля́
1. нареч. пото́м, по́сле;
гэ́та мо́жна зрабі́ць п. — э́то мо́жно сде́лать пото́м (по́сле);
2. предлог с род. по́сле; (со словами, обозначающими определённые отрезки времени — ещё) спустя́;
п. Но́вага го́да — по́сле Но́вого го́да;
п. не́калькіх дзён — спустя́ не́сколько дней;
◊ п. до́жджыка ў чацве́р — по́сле до́ждичка в четве́рг
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
расцягну́ць сов.
1. в разн. знач. растяну́ть; (сапоги и т.п. — ещё) разда́ть;
р. рызі́ну — растяну́ть рези́ну;
р. сухажы́лле — растяну́ть сухожи́лие;
р. палатно́ — растяну́ть холст;
р. або́з на не́калькі кіламе́траў — растяну́ть обо́з на не́сколько киломе́тров;
р. тэ́рмін сяўбы́ — растяну́ть срок се́ва;
2. (по частям) растащи́ть, разволо́чь;
3. разворова́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
проскочи́ть сов., в разн. знач. праско́чыць; (промчаться — ещё) прамча́цца;
он проскочи́л ми́мо меня́ ён праско́чыў (прамча́ўся) мі́ма мяне́;
ко́нный разъе́зд проскочи́л в лес че́рез го́рное уще́лье ко́нны раз’е́зд праско́чыў у лес праз го́рную цясні́ну;
моне́та проскочи́ла в щёлку мане́та праско́чыла ў шчы́ліну;
в корректу́ре проскочи́ло не́сколько оши́бок разг. у карэкту́ры праско́чыла не́калькі памы́лак.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)