Amicus certus in re incerta cernitur

Верны сябар пазнаецца ў бядзе.

Верный друг познаётся в беде.

бел. Сябры пазнаюцца ў бядзе. Прыяцелі пазнаюцца ў няшчасці. Той не можа быць другам, хто абыдзе ў бядзе кругам.

рус. Конь узнаётся при горе, а друг при беде. Друг познаётся в несчастье. Коня в рати узнаешь, друга ‒ в беде. Без беды друга не узнаешь.

фр. Au besoin on connaît l’ami (В нужде познают друга).

англ. A friend in need is a friend indeed (Друг в беде ‒ настоящий друг).

нем. Glück macht Freunde, Unglück prüft (Счастье создаёт друзей, несчастье испытывает).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

ве́рны в разн. знач. ве́рный; (неизменный в своих чувствах и обязанностях — ещё) пре́данный, неизме́нный, испы́танный; постоя́нный;

в. сваі́м абяца́нням — ве́рный свои́м обеща́ниям;

~нае сло́ва — ве́рное сло́во;

в. след — ве́рный след;

~ная смерць — ве́рная смерть;

в. друг — ве́рный (пре́данный, испы́танный, неизме́нный) друг;

~нае — во́ка ве́рный глаз

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Дру́гі́ ’другі, іншы’ (БРС, Нас., Бяльк., Сцяшк., Сл. паўн.-зах. і г. д.). Рус. друго́й ’іншы’, ’другі’, укр. дру́гий і г. д. Падрабязны агляд форм ва ўсіх слав. мовах гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 131–132. Прасл. *drugъ, *drugъ(jь) лічыцца этымалагічна звязаным з друг ’сябар і да т. п.’ (прасл. *drugъ; агляд форм у Фасмера, 1, 543; Трубачова, там жа). Роднасныя формы: літ. draũgas ’прыяцель’, лат. dràugs ’тс’, ст.-ісл. draugr ’муж’ і г. д. Гл. Фасмер, там жа; Бернекер, 1, 230–231; Траўтман, 59; Трубачоў, там жа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бясцэ́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае вельмі вялікую вартасць, вельмі дарагі, вельмі каштоўны. Бясцэнны скарб. □ Баракаў убачыў валы, порах, гарматы, узброеных людзей, а ў камяніцы бясцэнныя габелены, .. карціны. Караткевіч. Што ні кажы, а жыццё, ужо само па сабе, ёсць радасць, вялікае шчасце, бясцэнны дар. Колас. // перан. Дарагі, мілы; цудоўны. Бясцэнны друг. □ У характары Драгуна бясцэнная якасць, — што б ні здарылася, не губляе гумару. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раздви́нуться

1. (разъединяясь, отодвинуться друг от друга) рассу́нуцца, мног. парассо́ўвацца, расста́віцца;

2. (расступиться) расхіну́цца, мног. парасхіна́цца;

3. (стать просторнее, шире) расшы́рыцца, пашы́рыцца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Benevolus animus maxima est cognatio

Добразычлівы чалавек ‒ самы блізкі родзіч.

Благожелательный человек ‒ самый близкий родич.

бел. Добраму скрозь добра. Добры чалавек хоць і чужы, ды лепшы за дрэннага сваяка.

рус. Добрый человек надёжнее каменного моста. Хороший друг, что брат. С доброхотом всякому в охотку.

фр. Un bon ami vaut mieux que cent parents (Добрый друг лучше ста родственников).

англ. A good friend is my nearest relation (Добрый друг ‒ мой ближайший родственник).

нем. Ein guter Freund ist mehr wert, als ein Bruder in der Ferne/als hundert Verwandte (Хороший друг более ценен, чем брат вдали/чем сто родственников).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Cave amicum credas, nisi quem probaveris

Не лічы кагосьці сябрам, пакуль яго не выпрабаваў.

Не считай кого-либо другом, пока его не испытал.

бел. Хто ў бядзе і ў вялікім няшчасці не быў, той і праўдзівых прыяцеляў не знае. Шукай сабе сябра ў бядзе. Не той друг, што мёдам мажа, а той, які ў вочы праўду скажа.

рус. Человек не орех: сразу не раскусишь. Друг не испытанный, что орех не расколотый. Без беды друга не узнаешь. Чтобы узнать человека, надо с ним пуд соли съесть. Не изведан ‒ друг, изведан ‒ два. Не узнавай друга в три дня, узнавай в три года.

фр. C’est dans le besoin qu’on reconnaît ses véritables amis (Истинные друзья узнаются в беде).

англ. A friend in deed is a friend indeed (Друг в беде ‒ истинный друг).

нем. Den Freund erkennt man in der Not (Друга узнают в беде).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

расцара́пываться

1. (царапнув, царапая, раниться) дра́цца, дзе́рціся, разг. дра́пацца;

2. (царапать друг друга) дра́цца, дзе́рціся, разг. дра́пацца;

3. страд. раздзіра́цца; дра́пацца; см. расцара́пывать.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

топи́ть​III несов.

1. тапі́ць;

топи́ть вра́жеские суда́ тапі́ць варо́жыя су́дны;

2. перен., разг. тапі́ць;

подсуди́мые топи́ли друг дру́га падсу́дныя тапі́лі адзі́н аднаго́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пассо́ўвацца сов. (о многом, о многих)

1. (двигаясь, переместиться) сдви́нуться; смести́ться; сползти́;

2. (двигаясь, упасть) свали́ться;

3. (двигаясь, приблизиться друг к другу) сдви́нуться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)