індыка́тар, ‑а і ‑у, м.
1. ‑а. Прыбор, які служыць для вымярэння фізічных велічынь (ціску, нагрузкі і пад.), а таксама для адлюстравання ходу працэсаў або стану аб’екта назірання. Індыкатар электрычных ваганняў. Індыкатар настройкі. Акустычны індыкатар.
2. ‑у. Рэчыва, якое ўводзіцца ў раствор для выяўлення хімічнага працэсу, што адбываецца ў растворы. Індыкатар шчолачных і кіслых рэакцый.
3. ‑а. Бібліятэчная картатэка, якая паказвае, хто ўзяў чытаць кнігу. Навесці даведку па індыкатар у.
[Лац. indicator — паказальнік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шкала́
(лац. scala = лесвіца)
1) лінейка з дзяленнямі ў вымяральных прыборах (напр. ш. тэрмометра);
2) рад велічынь, размешчаных у сыходным або ўзыходзячым парадку (напр. ш. заработнай платы).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сі2
(англ. SI, ад System Intemational = міжнародная сістэма)
сістэма адзінак вымярэння фізічных велічынь, прынятая XI Генеральнай канферэнцыяй па мерах і вазе ў 1960 г.; Міжнародная сістэма адзінак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
стабіліза́цыя, ‑і, ж.
1. Прывядзенне чаго‑н. да ўстойлівага стану; стан устойлівасці, пастаянства. Стабілізацыя фронту. Стабілізацыя эканомікі.
2. Наданне якому‑н. целу, прадмету, прыстасаванню ўстойлівасці ў час руху. Стабілізацыя кіравальных механізмаў.
3. Забеспячэнне пастаянства якіх‑н. велічынь, сістэмнасці чаго‑н. Стабілізацыя напружання. □ Прымяненне літары «й» у значнай меры садзейнічала ўдасканаленню старабеларускай графічнай сістэмы і некаторай стабілізацыі правапісу. Булыка. // Забеспячэнне ўстойлівасці ўласцівасцей якога‑н. рэчыва пры дапамозе стабілізатараў (у 3 знач.). Стабілізацыя калоідаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
су́ма, ‑ы, ж.
1. Лік, які атрымліваецца ў выніку складання дзвюх або некалькіх велічынь. Сума двух лікаў.
2. Агульная колькасць, сукупнасць чаго‑н. Багдановіч класічна выкарыстоўваў і першы і другі сродак [метафару і эпітэт], абапіраючыся на суму сродкаў, а не на паасобныя з іх. Лойка. У суме дзесяці відаў праграмы юнак устанавіў новы рэкорд рэспублікі. Шыцік.
3. Пэўная колькасць грошай. [Вера Паўлаўна:] А большую суму на будаўніцтва вы не маглі вылучыць? Крапіва.
•••
Круглая (кругленькая) сума — пра вялікія грошы.
[Лац. summa.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВЕРАШЧА́ГІН Леанід Фёдаравіч (29.4.1909, г. Херсон, Украіна — 20.2.1977, савецкі фізік. Акад. АН СССР (1966, чл.-кар. 1960). Герой Сац. Працы (1963). Скончыў Адэскі ін-т нар. адукацыі (1928). Арганізатар і з 1958 дырэктар Ін-та фізікі высокага ціску АН СССР. Навук. працы па фізіцы і тэхніцы звышвысокіх ціскаў, фіз. уласцівасцях цвёрдых цел і метадах вымярэння фіз. велічынь пры гэтых цісках, хіміі высокіх ціскаў. Пад кіраўніцтвам Верашчагіна ў СССР сінтэзаваны штучныя алмазы (1960). Дзярж. прэмія СССР 1952, Ленінская прэмія 1961.
Тв.:
Твердое тело при высоких давлениях: Избр. тр. М., 1981.
т. 4, с. 99
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВІЕ́Т, В’ет (Viète) Франсуа (1540, г. Фантэнэ-ле-Конт, Францыя — 13.12.1603), французскі матэматык, адзін са стваральнікаў элементарнай алгебры. Атрымаў адукацыю юрыста. Увёў літарныя абазначэнні для невядомых велічынь і каэфіцыентаў ураўненняў, у выніку чаго ўпершыню стала магчымым выражэнне ўласцівасцей ураўненняў і іх каранёў агульнымі формуламі. Распрацаваў аднолькавы прыём рашэння ўраўненняў 2, 3 і 4-й ступеняў. Устанавіў залежнасць паміж каранямі і каэфіцыентамі ўраўненняў (формулы Віета). Вызначыў першы дакладны выраз для π у выглядзе бясконцага здабытку. У 1579 выдаў «Матэматычны канон» з табліцамі трыганаметрычных функцый.
Літ.:
История математики. Т. 1. М., 1970.
т. 4, с. 145
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
медыя́на
(лац. mediana = сярэдняя)
мат. 1) адрэзак, які злучае вяршыню трохвугольніка з сярэдзінай процілеглай стараны;
2) велічыня, што знаходзіцца ў сярэдзіне рада велічынь, размешчаных па ўзрастаючай або сыходнай лініі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
су́ма
(лац. summa)
1) лік, які атрымліваецца ў выніку складання дзвюх або некалькіх велічынь;
2) агульная колькасць, сукупнасць чаго-н.;
3) пэўная колькасць грошай;
круглая с. — вялікая колькасць грошай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ма́трыца
(ням. Matrize, ад лац. matrix, -icis = маці)
1) форма (штамп1) для адліўкі друкарскіх літар, стэрэатыпаў, для штампоўкі розных вырабаў;
2) табліца матэматычных велічынь, размешчаных у выглядзе прамавугольнай схемы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)