derywacja
ж.
1. лінгв. дэрывацыя;
2. ав. адхіленне ад курсу
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
dygresja
ж. адступленне, адхіленне (ад тэмы);
dygresja liryczna — лірычнае адступленне
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
дыфра́кцыя
(лац. diffractio = разломванне)
адхіленне хваль (светлавых, гукавых) пры сутыкненні з сустрэчнымі перашкодамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
руба́та
(іт. rubato)
адхіленне ад асноўнага тэмпу музычнай п’есы для дасягнення мастацкай выразнасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
до́пуск, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. дапусціць (у 1 знач.); дазвол на доступ куды‑н., да каго‑, чаго‑н. Допуск да хворага. Допуск да экзаменаў. Допуск да сакрэтных дакументаў.
2. Дапушчальнае тэхнічнымі нормамі адхіленне ад устаноўленага размеру пры вырабе чаго‑н. Зменшыць допускі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заско́к, ‑у, м.
1. Разм. і спец. Выхад часткі, дэталі якога‑н. механізма з правільнага становішча; перакос, зачэпка. Заскок роліка: Заскок спружыны.
2. перан. Разм. Адхіленне ад нормы ў паводзінах, думках і пад. — Поўная вам дэмакратыя і незалежнасць... Толькі не рабіце заскокаў, не перагінайце. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
флюктуа́цыя, ‑і, ж.
Спец.
1. Самаадвольнае, выпадковае адхіленне якой‑н. велічыні (фізічнай, біялагічнай, сацыяльна-эканамічнай і пад.) ад яе сярэдняга значэння.
2. Пераліванне вадкасці, якая сабралася ў якой‑н. поласці і адчуваецца пры абмацванні.
3. Змяненне ўласцівасцей і прыкмет арганізма, якое не перадаецца нашчадкам; мадыфікацыя.
[Ад лац. fluctuatio — ваганне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эклі́метр
(ад гр. ekklima = адхіленне + -метр)
геадэзічны інструмент для вымярэння вуглоў нахілу на мясцовасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Ліхатня́ ’дурнота, глупства’, ’непрыемны выпадак’, ’заблытанасць’ (Нас.). Утворана пры дапамозе суфікса ‑ня ад дзеяслова *ліхацець, параўн. укр. лихоти́тися ’рабіцца млосна’, лихоті́ти ’праклінаць, клясці’, рус. урал., сіб., амур. лихо́ти́ть ’нудзіць’, с.-урал. лихоти́ться ’прыхварнуць’, ст.-рус. лихотный (XI ст.) ’шалапутны’, лихоть ’адхіленне’, ст.-польск. lichocić ’даводзіць да нэндзы, вынішчаць, аслабляць’ (XVI ст.), lichotny ’дрэнны, ганебны, незаконны, подлы’, в.-луж. lichoćić ’займацца ліхвярствам’, чэш. lichotiti ’ліслівіць, хваліць’, славац. lichotiť ’дагаджаць’. Паўн.-прасл. lixotiti.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адступле́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. адступіць (у 1–4 знач.).
2. Устаўка ў тэкст якога‑н. літаратурнага твора, не звязаная з яго асноўнай тэмай або сюжэтнай лініяй; устаўка ў вуснае апавяданне. Пасля гэтага невялікага філалагічнага адступлення, мы вярнуліся зноў да пытання аб чайках. В. Вольскі. // Адхіленне ад тэмы даклада, паведамлення. — Праўда, час тады быў іншы, не такі, як цяпер, — Андрэй Давыдавіч абвёў зрокам прысутных, нібы просячы ў іх дазволу зрабіць маленькае адступленне ўбок. Кулакоўскі.
•••
Лірычнае адступленне — а) прасякнутая лірыкай, эмоцыямі частка мастацкага твора, якая перапыняе паслядоўнае развіццё сюжэта (рамана, аповесці, паэмы і пад.); б) перан. Адхіленне ад тэмы гаворкі, бяседы пад уплывам якіх‑н. уласных пачуццяў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)