1.Разм. і спец. Выхад часткі, дэталі якога‑н. механізма з правільнага становішча; перакос, зачэпка. Заскок роліка: Заскок спружыны.
2.перан.Разм.Адхіленне ад нормы ў паводзінах, думках і пад. — Поўная вам дэмакратыя і незалежнасць... Толькі не рабіце заскокаў, не перагінайце.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
флюктуа́цыя, ‑і, ж.
Спец.
1. Самаадвольнае, выпадковае адхіленне якой‑н. велічыні (фізічнай, біялагічнай, сацыяльна-эканамічнай і пад.) ад яе сярэдняга значэння.
2. Пераліванне вадкасці, якая сабралася ў якой‑н. поласці і адчуваецца пры абмацванні.
3. Змяненне ўласцівасцей і прыкмет арганізма, якое не перадаецца нашчадкам; мадыфікацыя.
[Ад лац. fluctuatio — ваганне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыфра́кцыя
(лац. diffractio = разломванне)
адхіленне хваль (светлавых, гукавых) пры сутыкненні з сустрэчнымі перашкодамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ліхатня́ ’дурнота, глупства’, ’непрыемны выпадак’, ’заблытанасць’ (Нас.). Утворана пры дапамозе суфікса ‑ня ад дзеяслова *ліхацець, параўн. укр.лихоти́тися ’рабіцца млосна’, лихоті́ти ’праклінаць, клясці’, рус.урал., сіб., амур.лихо́ти́ть ’нудзіць’, с.-урал.лихоти́ться ’прыхварнуць’, ст.-рус.лихотный (XI ст.) ’шалапутны’, лихоть ’адхіленне’, ст.-польск.lichocić ’даводзіць да нэндзы, вынішчаць, аслабляць’ (XVI ст.), lichotny ’дрэнны, ганебны, незаконны, подлы’, в.-луж.lichoćić ’займацца ліхвярствам’, чэш.lichotiti ’ліслівіць, хваліць’, славац.lichotiť ’дагаджаць’. Паўн.-прасл.lixotiti.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адступле́нне, ‑я, н.
1.Дзеяннепаводледзеясл. адступіць (у 1–4 знач.).
2. Устаўка ў тэкст якога‑н. літаратурнага твора, не звязаная з яго асноўнай тэмай або сюжэтнай лініяй; устаўка ў вуснае апавяданне. Пасля гэтага невялікага філалагічнага адступлення, мы вярнуліся зноў да пытання аб чайках.В. Вольскі.//Адхіленне ад тэмы даклада, паведамлення. — Праўда, час тады быў іншы, не такі, як цяпер, — Андрэй Давыдавіч абвёў зрокам прысутных, нібы просячы ў іх дазволу зрабіць маленькае адступленне ўбок.Кулакоўскі.
•••
Лірычнае адступленне — а) прасякнутая лірыкай, эмоцыямі частка мастацкага твора, якая перапыняе паслядоўнае развіццё сюжэта (рамана, аповесці, паэмы і пад.); б) перан.Адхіленне ад тэмы гаворкі, бяседы пад уплывам якіх‑н. уласных пачуццяў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Enthébung
f -, -en высок. вызвале́нне (ад пасады); спарт.адхіле́нне (ад гульні), дыскваліфіка́цыя
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
эклі́метр
(ад гр. ekklima = адхіленне + -метр)
геадэзічны інструмент для вымярэння вуглоў нахілу на мясцовасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Exkúrs
m -es, -e
1) адхіле́нне (ад тэмы i г.д.)
2) агля́д, лкскурс
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
э́кскурс, ‑у, м.
Адхіленне, адступленне ад галоўнай тэмы з мэтай падрабязней высветліць пабочнае пытанне. К. Чорны часта выкарыстоўвае маналогі-споведзі герояў, якія з’яўляюцца своеасаблівымі экскурсамі ў іх біяграфіі.Дзюбайла.Экскурс у гісторыю — гэта зноў жа своеасаблівая падрыхтоўка ў зборніку «Вянок» да так знамянальных у ім слоў «Краю мой родны! Як выкляты богам...».Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэвія́цыя
(лац. deviatio = адхіленне)
1) адхіленне стрэлкі компаса ад лініі магнітнага мерыдыяна пад уздзеяннем вялікіх мас жалеза;
2) адхіленне ад патрэбнага напрамку руху самалёта, судна, артылерыйскага снарада і інш. пад уплывам якіх-н. прычын;
3) біял. разнавіднасць філэмбрыягенезу, пры якой змена ў развіцці органа адбываецца на сярэдніх стадыях яго фарміравання і прыводзіць да змен яго будовы ў дарослым арганізме (параўн.анабалія, архалаксіс).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)