Які мае адносіны да шамоту; які з’яўляецца шамотам. Шамотавая гліна.// Выраблены з шамоту, які змяшчае шамот. Шамотавая цэгла. Шамотавыя вырабы.// Звязаны з вытворчасцю вырабаў з шамоту. Шамотавы завод. Шамотавы цэх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сыры́разм.
1. (вільготны) feucht;
сыро́е дрэ́ва, сыры́я дро́вы násses Holz;
2. (недавараны, недапечаны) schlecht dúrchgebacken; nicht gar;
5.перан. nicht fértig, nicht gar, nicht beárbeitet
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пісьмо́вапрысл.гл. пісьмовы
1.пісьмо́вы
1. schríftlich;
у пісьмо́вай фо́рме schríftlich;
пісьмо́вы іспы́т schríftliche Prüfung;
2. (якіслужыцьдляпісання) Schreib-;
пісьмо́вы стол Schréibtisch m -es, -e;
пісьмо́выя прыла́ды Schréib¦utensili¦en pl;
пісьмо́вы прыбо́р Schréibzeug n -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
A majore bovi discit arare minor
У старога/старэйшага вала вучыцца араць малады/малодшы.
У старого/старшего вола учится пахать молодой/младший.
бел. Банька ‒ рыбак, і дзеткі ў ваду глядзяць. Што стары гаворыць на глум, тое малады бярэ на вум. Якое вогнішча, такі і дым, які банька, такі і сын. Якое карэнне, такое і насенне.
рус. Щенок от матери лаять учится. Свинья хрю, и поросята хрю. За что батька, за то и детки. Маленькая собачка лает ‒ большой подражает. Что у родителей слетает с языка, то ребёнку скачет на язык.
фр. Une fille suit les mœurs de sa mère (Дочь следует/подражает обычаям своей матери).
англ. As the old cock crows, so crows the young (Молодой петух поёт так, как старый).
нем. Wie die Alten sungen, so zwitschern die Jungen (Как пели старые, так щебечут и молодые). Wie die Hühner gackern, so die Küchlein (Как квокчут куры, так и цыплята).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
◎ Набра́знік ’рушнік, які вешаюць на абразы’ (Касп.). З *наа‑ бризнік (< на абразы), як надзежнік, набожнік (гл.), з наступным сцяжэннем галосных на стыку марфем, параўн. на‑ бражнік ’тс’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Начны́, рэдка ночны ’які мае адносіны да ночы’ (Некр. і Байк., БРС, ТСБМ, ТС, Сл. ПЗБ), ночны́ субст. ’начны дэман’ (ТС). Прасл.*noktьnъjь (Трубачоў, Проспект, 65), да ноч (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыпу́тнік, трыпу́тнік ’падарожнік, Plantago major, Plantago lanceolata’ (Мядзв., Яруш.). Рус.припу́тник, укр.при́путень ’тс’. Дэрыват ад прыметніка *прыпу́тны ’той, які расце пры дарозе’. Да пуць (гл.). Параўн. трыпу́тнік (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Саля́нка1 ’саляніца’ (ЛА, 5). Дэрыват ад прым. саля́ны, які да соль (гл.).
Саля́нка2 ’мера сыпучых рэчываў у 4 чацверыка’ (Касп.). Да соль (гл.), мабыць, першапачаткова мера солі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Самура́й ’гарэзлівае дзіця’, перан. ’насякомае’ (Мат. Гом.). Тыпалагічна хутчэй першасным значэннем будзе ’насякомае’, потым ’гарэзлівае дзіця’. Тады з ⁺са‑мур‑ай, да кораня ‑мур‑, які ў мурашка, муравей (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скалазу́б ‘насмешнік, рагатун’ (Бяльк.; карэліц., Жыв. НС; ашм., Стан.), скалазу́бы ‘чалавек, які часта шчэрыць зубы’ (Ян.). Складанае слова, параўн. рус.зубоскал ‘тс’ з адваротным парадкам элементаў. Гл. скаліць (зубы).