Verbum

анлайнавы слоўнік

геады́метр

(ад геа- + гр. daio = раздзяляю + -метр)

прыбор для вымярэння адлегласці, заснаваны на вымярэнні часу праходжання светлавога імпульсу 2 ад прыбора да аб’екта.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

парахрані́зм

(ад пара- + гр. chronos = час)

храналагічная памылка, якая заключаецца ў аднясенні даты падзеі да пазнейшага часу, чым яна на самой справе адбывалася.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

персістэ́нтны

(ад лац. persistere = прабываць)

які існуе на працягу доўгага часу;

п-ыя формы — арганізмы, якія захоўваюцца ў працэсе эвалюцыі ў нязменным выглядзе.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ГАЛІЛЕ́Я ПЕРАЎТВАРЭ́ННІ,

пераўтварэнні каардынат і часу рухомай часціцы пры пераходзе ад адной інерцыйнай сістэмы адліку (ІСА) да іншай у класічнай механіцы.

Для дзвюх ІСА K (x, y, z) і K′ (x′, y′, z′), якая рухаецца адносна K з пастаяннай скорасцю $\vec{u}$ уздоўж восі Ox, Галілея пераўтварэнні маюць выгляд: $x ′ = x - ut$ , $y ′ = y$ , $z ′ = z$ , $t ′ = t$ , дзе x, y, z і x′, y′, z′ — каардынаты, t і t′ — моманты часу ў сістэмах K і K′ адпаведна. Такім чынам, у класічнай механіцы прамежкі часу паміж пэўнымі падзеямі і адлегласці паміж фіксаванымі пунктамі аднолькавыя ва ўсіх ІСА. З Галілея пераўтварэнняў вынікае закон складання скарасцей $\vec{v} ′ = \vec{v} - \vec{u}$ , а таксама аднолькавасць паскарэнняў $(\vec{a} ′ = \vec{a})$ ва ўсіх ІСА. Апошняе з улікам пастаянства масы прыводзіць да інварыянтнасці ўраўненняў класічнай механікі ва ўсіх ІСА, што і з’яўляецца матэм. абгрунтаваннем Галілея прынцыпу адноснасці. Пры скарасцях руху, блізкіх да скорасці святла ў вакууме, Галілея пераўтварэнні замяняюцца Лорэнца пераўтварэннямі.

А.І.Болсун.

т. 4, с. 461

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пакараці́ць, ‑рачу, ‑роціш, ‑роціць; зак., што.

Зрабіць карацейшым, укараціць. Пакараціць паліто. □ Шмат яшчэ такога дарагога на рыбалцы часу ідзе на тое, каб пакараціць або падоўжыць рабочую частку лескі. Матрунёнак.