Калдабы́чкі, кылдабы́чкі ’дзіцячая гульня’ (Бяльк.). Ілюстрацыя («Ты ня ўмеіш гуляць у кылдабычкі», с. 241) не дае ніякага ўяўлення аб рэаліі. Фармальна суадносіцца з асновай калдаб‑, калдыб‑ (вытворныя азначаюць ’розныя выбоіны, вадаёмы і да т. п.’), аднак па значэнню гэта супастаўленне ўдалае. Параўн. рус.колдыбахнуть ’кінуць што-н. з шумам у ваду, бухнуць’, колдыбышиться ’качацца, калыхацца’ (’гушкацца’?). Калі лічыць, што тут структура з складанай суфіксацыяй, аснову слова можна было б параўнаць з рус.кастрам.колдун ’у дзіцячай гульні — палка, якая доўга застаецца пад вадой, калі яе кідаюць канцом у ваду’. Не выключана, што неабходна бачыць тут структуру, якая ўзнікла ў выніку метатэзы, аднак і такое меркаванне не праясняе пытання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Réttung
f -, -en ратава́нне, (па)рату́нак;
óhne ~ verlóren загі́нуў беззваро́тна;
hier gibt es kéine ~тут няма́ (па)рату́нку;
j-m ~ bríngen* вы́ратаваць каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
dahínter stécken
vi:
es steckt étwas dahínter — тут [за гэ́тым] не́шта хава́ецца [не́шта ёсць]
es steckt nichts dahínter — за гэ́тым няма́ ні сло́ва пра́ўды, гэ́та не адпавяда́е рэчаі́снасці
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
мне стра́шна ich hábe Angst, mir ist Angst [bánge];
стра́шна ду́маць, што … es ist nicht áuszudenken, dass …;
тут стра́шна застава́цца аднаму́ hier hat man Angst, alléin zu bléiben
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Баго́н ’высокае месца’ (мінск. абл.; Талстой, Геогр., 155). Талстой (там жа, 155–156) лічыць, што тут вынік семантычнага працэсу развіцця па прынцыпу «верх» ⟷ «ніз», г. зн. «багна» → «ўзгорак». Гл. яшчэ (Талстой, там жа, 98–103, 161) рад падобных семантычных паралелей на прыкладзе іншых тэрмінаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Блехаваць ’хлараваць’ (Інстр. I), укр.бліхува́ти ’адбельваць (лён, палатно)’. Як і блех (гл.), запазычанне з польск.blechować, blichować (ням.bleichen). Шалудзька, Нім., 22; Рыхардт, Poln., 35. Наўрад ці ўсх.-слав. утварэнне ад блех (гл.). Няпэўна Рудніцкі, 148, які бачыць тут непасрэднае запазычанне з ням. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дзю́баць ’дзюбаць’ (БРС). Рус.дыял.дю́бать ’тс’. Параўн. чэш.ďubati, славац.ďubať ’тс’. Трубачоў (Эт. сл., 5, 37) мяркуе, што тут дзеяслоў, утвораны ад dʼub‑ < і.-е.dheu̯b(h)‑ ’глыбокі’, ’даўбці’ (аб кантамінацыі з *zobati ’тс’ гл. у Махэка₂, 132). Ад дзеяслова ўтворана бел.дзю́ба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паме́г ’хмызняк’ (Яшк.). Няясна; паралеляў у іншых слав. мовах няма. Магчыма, з омег, вомег, вобмег (гл.), дзе о‑ можа ўспрымацца як прыстаўка і магло быць заменена на по-. Вомег ’балігалоў’ часта расце па берагах рэк сумесна з хмызняком, таму тут мог адбыцца перанос па сумежнасці.