Verbum

трэ́сці, трасу́, трасе́ш, трасе́; трасём, трасяце́, трасу́ць; трос, трэ́сла; трасі́; трэ́сены; незак.

1. каго-што. Тузаць, хістаць штуршкамі.

Т. яблыню.

2. безас. Падкідваць, хістаць (пры яздзе па няроўнай дарозе).

На калдобінах воз трэсла.

3. чым. Часта махаць, ківаць чым-н.

Т. галавой.

4. што. Перамешваючы, рыхтаваць што-н.

Т. трасянку.

5. каго-што і без дап. Рабіць вобыск (разм.).

6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), каго-што. Выклікаць дрыжыкі (пра холад, ліхаманку, страх і пад.).

Ліхаманка трасе.

Хворага трэсла ад высокай тэмпературы (безас.).

7. перан., каго. Непакоіць, пазбаўляць пакою, турбаваць.

8. што. Узмахваючы чым-н., ачышчаць ад чаго-н., выбіваць.

Т. дыван.

Т. кудзелю.

|| зак. вы́трасці, -су, -сеш, -се; -сі; -сены (да 8 знач.).

|| аднакр. трасяну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1, 2, 3, 5 і 8 знач.).

|| наз. трасе́нне, -я, н. (да 1 і 8 знач.) і трасяні́на, -ы, ж. (да 2 знач.).

хапа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. за каго-што. Браць, хапаць рукою (рукамі) каго-, што-н., брацца.

Х. за плот.

2. за што. Паспешліва брацца за які-н. інструмент, прыладу і пад., каб выканаць якую-н. работу (разм.).

Х. за лапату.

3. за што. Паспешна і несістэматычна рабіць што-н., пераходзячы ад адной справы да другой (разм.).

Не ведаю, за што х.

Яна за ўсё хапаецца і нічога не даводзіць да канца.

4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра рыбу: кляваць насадку, лавіцца на вуду, спінінг (разм.).

На белую блешню добра хапаюцца шчупакі.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Знаходзіцца, захоўвацца дзе-н. (разм.).

Адзенне і палотны хаваліся ў скрыні.

6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зберагацца на пэўны выпадак.

На жніво заўсёды хавалася сала.

|| зак. схапі́цца, схаплю́ся, схо́пішся, схо́піцца і хапі́цца, хаплю́ся, хо́пішся, хо́піцца (да 1—3 знач.).

павы́сіць, -ы́шу, -ы́сіш, -ы́сіць; -ы́шаны; зак.

1. што. Зрабіць больш высокім (у 2, 3 і 6 знач.).

П. узровень вады.

П. тэмпературу.

П. прадукцыйнасць працы.

П. цэны.

2. што. Узмацніць, палепшыць, удасканаліць.

П. якасць прадукцыі.

П. культурны ўзровень.

3. каго (што) і у чым, па чым. Прызначыць на больш высокую пасаду.

П. па службе.

◊

Павысіць голас — пачаць гаварыць гучней, з раздражненнем.

|| незак. павыша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. павышэ́нне, -я, н.

падве́зці, -вязу́, -вязе́ш, -вязе́; -вязём, -везяце́, -вязу́ць; падвёз, -ве́зла; -вязі́; -ве́зены; зак.

1. каго-што. Везучы, наблізіць.

П. дровы к дому.

2. каго-што. Узяўшы з сабой па дарозе, давезці куды-н.

П. спадарожніка.

3. што і чаго. Прывёзшы, даставіць куды-н.

П. будаўнічыя матэрыялы.

|| незак. падво́зіць, -во́жу, -во́зіш, -во́зіць.

|| наз. падво́з, -у, м. і (разм.) падво́зка, -і, ДМ -зцы, ж.

|| прым. падвазны́, -а́я, -о́е (да 3 знач.).

падказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак., што каму і без дап.

1. Шапнуць або паказаць незаўважна каму-н. тое, што той павінен адказаць.

П. адказ.

2. перан. Навесці на думку, дапамагчы прыйсці да рашэння.

Праверка падказала правільнае рашэнне.

Падкажыце, што нам тут рабіць (парайце; разм.).

|| незак. падка́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. падка́званне, -я, н., падка́з, -у, м. і падка́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.

муці́ць, мучу́, му́ціш, му́ціць; незак.

1. што. Рабіць мутным.

М. ваду.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., каго-што. Не даваць спакою, трывожыць.

Душу муціць неспакой.

3. пераважна безас., каго-што. Быць у стане млосці.

Яго муціла ад лякарства.

|| зак. замуці́ць, -мучу́, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны (да 1 знач.) і памуці́ць, -мучу́, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны (да 1 знач.).

Ён вады не замуціць нікому (перан.: пра вельмі сціплага, ціхага чалавека).

мясі́ць, мяшу́, ме́сіш, ме́сіць; ме́шаны; незак.

1. што. Размякчаць, размінаць якую-н. густую масу, перамешваючы з вадой.

М. цеста.

М. гліну.

2. перан., што. Хадзіць, ездзіць па чым-н. гразкім, топкім, сыпкім і пад.; мяць, шкодзіць, топчучы (разм.).

М. гразь.

Коні месяць пасевы.

3. перан., каго (што). Біць, дубасіць (разм.).

Мясілі яго чым папала.

|| зак. змясі́ць, змяшу́, зме́сіш, зме́сіць; зме́шаны.

|| прым. мясі́льны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

М. цэх хлебазавода.

замкну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -нёны і -ну́ты; зак.

1. што. Зачыніць на замок, на ключ.

З. дзверы.

З. хату.

2. каго-што. Памясціць куды-н., зачыніўшы на замок.

З. ката ў каморы.

З. паперы ў скрынку.

3. што. Злучыць канцы, крайнія часткі чаго-н.

З. электрычны ланцуг.

З. кола акружэння.

|| незак. замыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| прым. замыка́льны, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).

Замыкальныя мускулы (у малюска).

гры́зці, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; грыз, -зла; -зі́; незак.

1. каго-што. Кусаць зубамі што-н. цвёрдае.

Г. морквіну.

Г. костку.

2. перан., каго (што). Пастаянна папракаць, прыдзірацца, сварыцца.

3. перан. Не даваць спакою, мучыць.

Мяне грызе пакутлівая думка.

|| зак. разгры́зці, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; разгры́з, -зла; -зі́; -ы́зены (да 1 знач.).

|| аднакр. грызану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́; -ну́ць; -ні́.

|| наз. грызе́нне, -я, н.

даве́дацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.

1. што, чаго, пра каго-што, аб кім-чым. Сабраць, атрымаць звесткі аб кім-, чым-н.

Многа чаго ён даведаўся з кніг. 3 розных крыніц можна д. пра дзейнасць Францыска Скарыны.

2. аб кім-чым, пра каго-што. Атрымаць даведку, запытацца аб чым-н.

Д. аб стане хворага.

3. каго. Наведаць каго-н., прыйсці да каго-н. (разм.).

Д. бацькі.

|| незак. даве́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.