наплю́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго і без дап.
Плюхаючы, разліць, наліць на што‑н. Наплюхаць вады на падлогу. □ — І Шура няхай памыецца, — сказала маці. — Не пашкодзіць. Толькі акуратна, глядзіце, не наплюхайце мне там. Шыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́пкасць, ‑і, ж.
Уласцівасць соцкага. [Чмаруцька:] — Колькі разоў жонцы казаў, каб не давала мне гэтай жоўтай [бульбы], вады ў ёй задужа, сопкасці ані звання. Лынькоў. Людзі дачакаліся бульбы — вараць яе, цешацца ёю і хваляць за сопкасць. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
схематы́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Які ўяўляецца схемай, нагадвае схему (у 1 знач.). Схематычная зарысоўка кругавароту вады.
2. Паказаны ў агульных рысах, у спрошчаным выглядзе. Даследчык шчасліва пазбягае схематычнага, апрыёрнага падыходу да канкрэтных літаратурных з’яў. Ярош.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлю́панне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. хлюпаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Чулае вуха пагранічніка здалёк улавіла хлюпанне ног па гразі і шолах кустоў. Пальчэўскі. Чулася толькі хлюпанне вады ды шуршанне леташняй асакі. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шва́бра, ‑ы, ж.
Род мятлы з мачалы, вяровак і пад., уробленых у драўляную калодку (выкарыстоўваецца для мыцця падлогі). [Матросы] завіхаліся са шлангамі, з вёдрамі вады і швабрамі, чысцілі, мылі, надрайвалі палубу і сцены надпалубных будынін. Лынькоў.
[Ням. Schwabber.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эканама́йзер, ‑а, м.
Спец.
1. Прыстасаванне для награвання вады ці паветра цеплынёй дымавых газаў ці адпрацаванай парай. Паветраны эканамайзер.
2. Прыстасаванне ў карбюратары рухавіка ўнутранага згарання, якое служыць для абагачэння гаручай сумесі пры максімальнай пагрузцы.
[Англ. economizer.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аплы́сці¹ і аплы́ць, -ыву́, -ыве́ш, -ыве́; -ывём, -ывяце́, -ыву́ць; -ы́ў, -ыла́, -ыло́; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Растаць, растапіцца зверху, з краёў і пачаць сцякаць, пакрываючы што-н. рэшткамі растопленага рэчыва.
Свечка аплыла.
2. Ацячы, заплыць тлушчам.
Твар аплыў.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Абваліцца, апаўзці пад дзеяннем вады, вільгаці.
Бераг аплыў.
|| незак. аплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фанта́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Струмень вадкасці, газу і пад., які з сілай выкідваецца ўверх пад высокім ціскам.
Ф. нафты.
Газавы ф.
Кроў б’е фантанам з раны.
2. Маса чаго-н., што высока ўзлятае ўверх, з сілай вырываецца адкуль-н.
Вогненны ф. у небе.
Радасць б’е фантанам (перан.).
3. Збудаванне для падачы вады пад напорам.
Ф. у скверы.
|| прым. фанта́нны, -ая, -ае.
Фантанная нафта.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хаця́ (разм.).
1. злуч. уступальны. Падпарадкоўвае даданыя ўступальныя сказы, выступаючы са знач.: нягледзячы на тое, што.
Сонца грэла моцна, х. была ўжо восень.
2. часц. узмацн.-вылуч. Ужыв. са знач.: самае меншае, ва ўсякім выпадку.
Вы ж х. не спазняйцеся.
3. часц. ўзмацн.-абмежавальная (звычайна ў спалучэнні з часціцай «б»). Ужыв. са знач.: нічога больш, акрамя гэтага, усяго толькі.
Х. б глыточак вады глынуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сма́гнуць, -ну, -неш, -не; смаг, сма́гла; -ні; незак.
1. Мучыцца ад смагі, гарачыні.
С. без вады.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра вусны, горла, рот: перасыхаць, сохнуць.
У горле смагне.
3. перан. Моцна хацець чаго-н.; прагнуць.
С. працы.
|| зак. вы́смагнуць, -ну, -неш, -не; вы́смаг, -гла; -ні (да 1 і 2 знач.) і сасма́гнуць, -ну, -неш, -не; сасма́г, -гла; -ні (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)