цеплаправо́днасць, ‑і, ж.
Спец. Перанос энергіі ад больш пагрэтых участкаў цела да менш нагрэтых у выніку цеплавога руху і ўзаемадзеяння мікрачасцінак. Цеплаправоднасць металу. Каэфіцыент цеплаправоднасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экспане́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Асоба ці арганізацыя, якая выстаўляе на выстаўцы свае экспанаты. У .. [кірмашы] прымуць удзел 6900 экспанентаў з больш чым 40 краін. «Звязда».
[Ад лац. exponens, exponentis — які выстаўляе напаказ.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узвы́сіцца, ‑вышуся, ‑высішся, ‑высіцца; зак.
1. Паэт. Узняцца ўвысь, увышыню; падняцца вышэй навакольнага. Кожны парастак прагнуў Узвысіцца дрэвам магутным, Кожны лісцік хацеў Разрасціся ў агромністы ліст. Гілевіч.
2. Дасягнуць больш высокага грамадскага становішча або значэння; узняць свой аўтарытэт. [Высоцкі:] Масква яшчэ больш узвысілася над светам, як сімвал свабоды. Гурскі. [Белавус] убачыў смешную фанабэрыю чатырох маладых хлопцаў, іх наіўнае жаданне ўзвысіцца ў вачах дзяўчыны, якая падабалася. Савіцкі.
3. Павысіцца, стаць больш рэзкім, гучным (пра голас). Гугнявы голас перакладчыка ўзвысіўся ў такой меры, што строй аж жахнуўся. Сабаленка.
4. Узрасці (пра цэны і пад.). Плата за ўваход у музей узвысілася.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
облагора́живать несов.
1. надава́ць высакаро́днасць, рабі́ць высакаро́дным;
2. (улучшать породу, качество) бот., биол. акульту́рваць, паляпша́ць;
3. уст. (делать более изысканным, утончённым) рабі́ць больш прыго́жым; прыхаро́шваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
умацава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак., што.
1. Зрабіць што‑н. больш устойлівым. Умацаваць плаціну. Умацаваць дамбы. □ Каб не нарабіць са сваёй стрэльбай якой-небудзь шкоды, дзед абкруціў анучкай куркі ды зверху ўмацаваў яшчэ наглуха дротам. Лынькоў. Новая дарога ляжала моцная, роўная, як стол. Тарфяны попел схапіў, умацаваў пясок, атрымаўся рыхлы асфальт. Новікаў. Ластаўкі з усіх бакоў абляпілі бляшанку зямлёй. Відаць, яны не надта давяралі нашай пасудзіне і рашылі ўмацаваць яе. Ляўданскі. // перан. Надаць сілу, стойкасць (думкам, пачуццям і пад.). Зорын.. [Нагорнаму] давяраў, а выпадак з Радзецкім яшчэ больш умацаваў гэтае давер’е. Гурскі. Няўдачы загартавалі мастака, умацавалі яго веру ў сябе. «ЛіМ».
2. Разм. Прымацаваць што‑н. на чым‑н. грунтоўна, надзейна. Высланыя наперад радысты ўмацавалі дынамік на страсе камандзірскай зямлянкі. Шамякін. Мы з Сяргеем грунтоўна ўмацавалі за плячыма рацыю. Няхай.
3. Зрабіць больш здаровым. Умацаваць нервы.
4. Зрабіць больш моцнымі асновы чаго‑н. Умацаваць абарону краіны сацыялізма. □ Дзякуючы льнаводству.. [калгасы] ўмацавалі сваю эканоміку. «Звязда». // Узняць на больш высокую ступень арганізаванасць, дысцыпліну. Умацаваць дысцыпліну.
5. Стварыць абарончыя збудаванні дзе‑н., забяспечыць сродкамі абароны. Умацаваць подступы да горада.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Перабага́ціць ’усыпаць больш, чым трэба’ (брагін., Шатал.). Да пера- і бага́та ’шмат’ < бага́ты (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мятле́йшы ’больш уважлівы, памятлівы’ (Юрч. Фраз. 2). Скажоная форма лексемы памятлівейшы. Да пимяць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аберто́н
(ням. Oberton)
муз. дадатковы, больш высокі тон, які ўзнікае пры гучанні асноўнага тона і надае яму асаблівае адценне або тэмбр (параўн. унтэртон).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
агрэгатава́ць
(ад агрэгат)
1) кампанаваць машыны або комплексы машын з уніфікаваных агрэгатаў;
2) аб’ядноўваць якія-н. аднародныя паказчыкі (велічыні) у больш агульныя, сукупныя.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
аканта́рыі
(н.-лац. acantharea)
атрад прасцейшых падкласа радыялярый, які аб’ядноўвае больш як 140 марскіх планктонных аднаклетачных жывёл з мінеральным шкілетам з сернакіслага стронцыю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)