сядло́, -а́, мн. сёдлы і (з ліч. 2, 3, 4) сядлы́, сёдлаў, н.
1. Сядзенне для конніка, якое ўмацоўваецца на спіне жывёлы.
Новае с.
2. Скураное сядзенне веласіпеда, матацыкла.
3. Назва розных дэталей для апоры, насадкі чаго-н.
Сядло клапана.
4. Паніжэнне між дзвюма вышынямі ў горным хрыбце.
С.
Эльбруса.
◊
Выбіць з сядла — вывесці з раўнавагі, пазбавіць спакою.
|| памянш. сядзе́льца, -а, мн. -ы, -аў, н. (да 1 знач.).
|| прым. седлавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Адкла́дня ’назва жалезнай часткі плуга, якая адвальвае скібу’ (Тарнацкі, Studia), откладыця ’тс’ (Выг. дыс.) да адкладваць. Гл. класці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Камяні́чка ’майнік двухлісты, Majanthenum bifolium L.’ (ельск., Жыв. сл.), да каманіца 2 (гл.). Назва паводле падабенства з касцяніцамі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кругль ’фундамент’ (Жд. 3). Назва ў адпаведнасці з формай. У радзе гаворак прыметнік круглы мае таксама значэнне ’квадратны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ку́зька ’хлебны жук’ (ТСБМ). Рус. кузька ’назва жука’. Запазычанне з польск. kózka ’тс’ (< koza) (Фасмер, 2, 402–403).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кукшу́т ’жмуркі (назва гульні)’. Параўн. літ. kukti ’згінацца’ (Сл. паўн.-зах., 2, 563). Параўн. яшчэ літ. kukštuoti ’хутаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ламотніца ’крокус, Carthamus tinctorius’ (Мат. бел. зельн.) — хаця назва этымалагічна празрыстая (да ламота ці ламотны?), матывацыя застаецца няяснай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лісоха ’асака лясная, Carex silvatica Huds.’ (Бес.). Можна меркаваць, што гэта — кантамініраваная назва: осо́ка + ліс ’лес’ > лісо́ка > лісоха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Не́хрысць ’нехрышчоны’ (Нас., Шат., Мат. Гом.), не́хрысь ’лаянкавая назва кожнага нехрысціяніна’ (Мядзв.), не́хрысцік ’паганец’ (ТС). Да хрысці́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́дліца мёд. ’крапіўніца’: пудліца нашлася, усе рукі высыпіць, сільна чэшыцца (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Няясна; магчыма, табуізаваная назва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)