Пераво́рка (перэо́рка) ’разора, якая дзеліць поле на два ўчасткі’ (гом., Выг.). Да прасл. *per‑vor‑ъka, параўн. ц.-слав. прѣвора ’агароджа, вароты’, польск. przeoryna ’загароджа, перагародка ў хляве для аднаго каня’, чэш. závora ’завала, засаўка; жардзіна, перагародка (у хляве)’, славен. prévor ’сцежка на снезе; канава ўздоўж дарогі на пад’ём’, харв. prijèvor ’сцежка паміж двума ўзгоркамі’, privorac ’даліна паміж узгоркамі’. Другая ступень чаргавання прасл. *ver‑/*vьr‑/*vor‑, параўн. бел. развора, вор 2 ’хлеў’ (гл.). Найбліжэйшы і.-е. адпаведнік — літ. pérvara, per̃varo ’перагон скаціны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пы́са ’ніжняя частка галавы жывёліны (з губамі і ноздрамі)’; груб. ’твар’ (ТСБМ, Сцяшк.), ’мыса ў каровы, цяляці’ (ЛА, 1; Бяльк., Мат. Гом.), ’храпа ў каня’ (ЛА, 1; Бяльк.), ’морда’ (Некр., Ян., Растарг.), пы́сы ’канец морды з губамі’ (Шат.; чэрв., Сл. ПЗБ), параўн. укр. пи́сьо ’тварык’. Хутчэй за ўсё, адваротны дэрыват ад пы́сак, пы́ска (гл.), пад уплывам мы́са ’морда свойскай жывёлы’ (гл.); бадай, не звязана з усх.-славац. pusa (< польск. buzia, балг. бу́за, карпатызм, гл. Клепікава, Исслед. по слав. диал., 5, 208).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
founder
I [ˈfaʊndər]
n.
заснава́льнік -а m., заснава́льніца f.
II [ˈfaʊndər]
n.
плаві́льшчык -а m., ліце́йшчык -а m.
III [ˈfaʊndər]
1.
v.i.
1) патана́ць, тану́ць, ісьці́ на дно
2) закульга́ць (пра каня́)
2.
v.t.
затапля́ць, пуска́ць на дно
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
hopper
I [ˈhɑ:pər]
n.
1) скаку́н -а́ m. (пра чалаве́ка і пра каня́), скаку́ха f.
2) скакуне́ц -ца́ m., палявы́ ко́нік
3) ле́йка f.
4) самазва́л -а m., грузаві́к-самазва́л; ваго́н-самазва́л
II [ˈhɑ:pər]
n.
зьбіра́льнік хме́лю
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
wykładać
незак.
1. выкладваць; вымаць;
2. чытаць лекцыю; выкладаць;
3. тлумачыць; каментаваць; выкладаць;
wykładać konia разм. выпрагаць каня;
wykładać pieniądze — выдаткоўваць (траціць) грошы;
wykładać karty — раскрываць карты
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
паганя́ць I несов. (заставлять идти, понукая или стегая чем-л.) погоня́ть;
п. каня́ — погоня́ть ло́шадь;
◊ бяда́ на бядзе́ е́дзе, бядо́ю паганя́е — посл. беда́ на беде́ е́дет, бедо́й погоня́ет
паганя́ць II сов.
1. (нек-рое время) погоня́ть;
2. с.-х., разг. оку́чить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
хапі́цца сов.
1. схвати́ться, ухвати́ться;
х. за кішэ́нь — схвати́ться (ухвати́ться) за карма́н;
2. (что-л. быстро сделать) нача́ть, взя́ться;
х. распрага́ць каня́ — нача́ть (взя́ться) распряга́ть ло́шадь;
3. хвати́ться, спохвати́ться;
я хапі́ўся, а яго́ ўжо няма́ — я хвати́лся, а его́ уже́ нет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
пае́хаць, ‑еду, ‑едзеш, ‑едзе; ‑едзем, ‑едзеце, ‑едуць; заг. паедзь; зак.
1. Пачаць рухацца, перамяшчацца пры дапамозе якога‑н. транспарту. Крушынскі адразу запрог каня і паехаў. Бядуля. — Паехалі, — сказаў Міхась, спрытна ўскочыўшы на сядзенне трактара. Шахавец. // Накіравацца, адправіцца куды‑н., да каго‑н. Паехаць у госці. □ Андрэй завярнуў каня і паехаў па снапы. Чарнышэвіч. // З’ехаць куды‑н. — От што, — сказаў хлопец, калі бацька сеў палуднаваць, — я табе скажу, што я зусім заўтра паеду адгэтуль. Чорны.
2. Зрушыць з месца, пакаціцца (аб транспарце). Паехала машына. □ З вуліцы пачулася, як паехаў рамізнік. Мурашка.
3. Разм. Саслізнуць, пачаць апускацца, падаць. Нага.. [Тварыцкага] пакаўзнулася на вільготнай зямлі і паехала ўніз з узмежку. Чорны. Падсечаная,.. [алешына] нездаволена крахнула, пастаяла нейкі, амаль няўлоўны, момант, а потым памалу паехала ўніз. Брыль.
4. перан. Разм. Пачаць гаварыць доўга, многа або не тое, што трэба. [Клаўдзія Пятроўна:] — Мы ад цябе чакаем тосту, а ты нешта паехаў некуды не туды. Васілёнак.
•••
Паехаць ад (са) смеху (ад рогату, з рогату) — тое, што і пакаціцца ад (са) смеху (ад рогату, з рогату) (гл. пакаціцца).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
calk
I [kɔk]
v.t.
зама́зваць (расшчэ́піну, злучэ́ньне)
II [kɔk]
1.
n.
1) гак, га́ка m. (на ко́нскай падко́ве)
2) падко́ўка f. (на абу́тку)
2.
v.t.
1) падкава́ць (каня́)
2) падбі́ць падко́ўкі (на абца́се)
III [kɔk]
v.t.
калькава́ць, здыма́ць ко́пію
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
замары́ць 1, ‑мару, ‑морыш, ‑морыць; зак., каго-што.
1. Замучыць, давесці да смерці дрэнным абыходжаннем, голадам. Мы гатовы былі замарыць дарэшты Арла, а цялушку песцілі як маглі. Якімовіч. // Стаміць, знясіліць. Замарыць каня хуткай яздой. □ — Ух ты, ну і чалавек, аж замарыў усіх, — сказаў дзядзька Міхась. Быкаў.
2. перан. Падавіць, прытуліць (пачуцці, адчуванні). Замарыць голад.
•••
Замарыць чарвяка (чарвячка) — злёгку перакусіць, прагнаць голад.
замары́ць 2, ‑мару, ‑морыш, ‑морыць; зак., што.
Спец. Афарбаваць марылкай. Замарыць дошкі пад арэх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)