Verbum

пат¹, -а, М па́це, мн. -ы, -аў, м.

Становішча ў шахматнай гульні, калі адзін з ігракоў не можа зрабіць ходу, не падставіўшы пад удар свайго караля; партыя лічыцца нічыёй.

|| прым. па́тавы, -ая, -ае.

Патавая сітуацыя (таксама перан.: бязвыхаднае становішча).

перакаці́цца, -качу́ся, -ко́цішся, -ко́ціцца; зак.

1. Коцячыся, перамясціцца куды-н.

Мяч перакаціўся за рысу поля.

2. Упаўшы, перавярнуцца, перакінуцца (разм.).

П. ад аднаго ўдару.

|| незак. перако́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 знач.).

|| прым. перака́тны, -ая, -ае (да 1 знач.).

пі́льшчык, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Рабочы, які займаецца пілоўкай, распілоўваннем.

2. Насякомае атрада перапончатакрылых.

|| ж. пі́льшчыца, -ы, мн. -ы, -чыц (да 1 знач.).

|| прым. пі́льшчыцкі, -ая, -ае (да 1 знач.) і пі́льшчыкавы, -ая, -ае (да 2 знач.).

акало́дак, -дка, мн. -дкі, -дкаў, м.

1. Падраздзяленне пуцявой дыстанцыі (спец.).

Дарожны майстар акалодка.

2. Падраздзяленне паліцэйскага гарадскога ўчастка ў царскай Расіі (гіст.).

3. Лячэбны пункт пры воінскай часці (уст.).

|| прым. акало́дачны, -ая, -ае.

Акалодачны наглядчык, або акалодачны (наз.).

акампанеме́нт, -у, М -нце, м.

1. Музычнае суправаджэнне спеваў, дэкламацыі і пад.

Спяваць пад а. раяля.

2. З’явы, падзеі, якія суправаджаюць што-н., ствараюць гукавы фон чаму-н.

Пад а. дажджу (перан.: пад шум дажджу).

|| прым. акампанеме́нтны, -ая, -ае.

ала́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.

Невялікі тоўсты мучны або бульбяны блін, спечаны на патэльні, звычайна з адной лыжкі цеста.

Пышныя аладкі.

|| памянш. ала́дачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. ала́дачны, -ая, -ае.

арда́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. о́рды, орд і арда́ў, ж.

1. гіст. Назва дзяржаўнага аб’яднання ў старажытных цюркскіх вандроўных народаў.

Залатая а.

2. перан. Варожае войска; натоўп, банда, зграя.

Фашысцкія орды.

|| прым. арды́нскі, -ая, -ае (да 1 знач.).

атама́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Начальнік у казацкіх войсках і пасяленнях, які выконвае ваенныя, палітычныя і адміністрацыйныя функцыі.

Станічны а.

2. перан. Важак, завадатар якой-н. групы, банды, шайкі і пад.

А. разбойнікаў.

|| прым. атама́нскі, -ая, -ае.

аўтама́т, -а, М -ма́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Апарат (машына, станок і пад.), які самастойна выконвае шэраг паслядоўных аперацый без непасрэднага ўдзелу чалавека.

Станок-а.

Тэлефон-а.

2. Від аўтаматычнай стралковай зброі.

|| прым. аўтама́тны, -ая, -ае.

Аўтаматная стральба.

бадзя́га², -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -дзя́зе, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -дзя́г.

Бяздомны без пэўнага занятку чалавек.

Хадзіць бадзягам па свеце.

|| прым. бадзя́жніцкі, -ая, -ае і бадзя́жны, -ая, -ае.

Бадзяжніцкае жыццё.

Бадзяжны люд.