астаты́чны
(ад гр. astatos)
неспакойны, няўстойлівы;
а. рэгулятар — аўтаматычны рэгулятар, які падтрымлівае адно і тое ж значэнне дадзенай велічыні пры любой велічыні знешняга ўздзеяння на сістэму рэгулявання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гу́зік
(польск. guzik)
1) металічная, касцяная або пластмасавая зашпілька на адзенні, абутку ў форме кружка;
2) усё тое, што нагадвае па форме гэту зашпільку (напр. г. гармоніка).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дэка́н
(ням. Dekan, ад лац. decanus = дзесятнік)
1) кіраўнік факультэта ў вышэйшай навучальнай установе;
2) старшы ксёндз, які назірае над некалькімі прыходамі;
3) тое, што і дуаен.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мнематэ́хніка
(ад гр. mneme = памяць + тэхніка)
1) тое, што і мнемоніка;
2) эстрадна-цыркавы жанр, які заключаецца ў адгадванні лічбаў, назваў прадметаў, імёнаў пры дапамозе адпаведнага шыфру.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
асму́глы, ‑ая, ‑ае.
1. Тое, што і смуглы. // Абветраны; загарэлы. Сустрэну я мілага, прыгожага свайго, надзену на галаву яму васількова-блакітны вянок, і ўсміхнецца мілы ды пацалуе ў асмуглыя вусны. Каваль. Асмуглыя рукі яе [дзяўчыны] Захінаюць кажушок стары. Глебка.
2. Тое, што і асмужаны (у 2 знач.). Глядзіць [месяц] на дол, на лес асмуглы, Як нейкі дбалы вартаўнік. Колас. І назаўсёды асталася дзесьці і каляіністая сцежка паўз лес, і асмуглае неба, і маці. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́зіс, ‑у, м.
1. Эканамічная структура грамадства на пэўным этапе яго развіцця. Сацыялістычны базіс.
2. Тое, што і база (у 2 знач.). 1903‑ці год. Зноў стачкі зліваюцца з палітычнай дэманстрацыяй, але на яшчэ больш шырокім базісе. Стачкі ахопліваюць цэлы раён, у іх удзельнічаюць больш сотні тысяч рабочых, масавыя палітычныя сходы паўтараюцца ў часе стачак у цэлым радзе гарадоў. Ленін.
3. У архітэктуры — тое, што і база (у 1 знач.). Базіс калоны.
[Ад грэч. basis — аснова, фундамент.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жне́йка, ‑і, ДМ жнейцы; Р мн. жнеек; ж.
1. Ласк. да жняя; тое, што і жняя. Белыя постаці жнеек-сялянак ныраюць у залатым моры даспелага жыта. Колас. Сама сябе жнейка б’е, калі нячыста жне. Прыказка.
2. Тое, што і жняярка. Час гамонку пачынаць з густымі каласамі, Дзе жнейкай, Дзе касой збіраць, Дзе вострымі сярпамі. Броўка. На двары, пад дашчатым павевам, у рад стаяць новенькія, толькі што прывезеныя жнейкі, касілкі, малацілкі. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павярта́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм. Тое, што і паварочаць 1. Павяртаць людзей дамоў.
павярта́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Тое, што і паварочваць (гл. павярнуць у 3, 4 знач.). Ах, сын мой, сын! Каб ведаў ты, як зашчымела, як сціснулася ў мяне сэрца, калі я зноў ступіў на тую дарогу, што павяртае са шляху ў самую вёску. Сачанка. Абходзячы вабны над хатай дымок, Ранец павяртае ізноў у лясок. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́мятаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае і памята́ць, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е; незак., каго-што, пра каго-што, аб кім-чым і з дадан. сказам.
Тое, што і помніць. [Волечка:] — Маці я свае не памятаю, яна даўно памерла. Чорны. Ніхто не памятае, з якіх часоў утварылася.. [балота] тут. Колас. — Трэба, каб гэтую казку заўсёды памяталі нашы дзеці і ўнукі, каб яны мацней любілі і бераглі тое, што ёсць у іх, — нібы гаворачы сам з сабою, пачаў Рыгор Васільевіч. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наўко́л, прысл. і прыназ.
Разм.
1. прысл. Тое, што і навокал (у 1, 2 знач.). Над галавою — нізкае хмарнае неба, а наўкол лугі з высокімі прысадзістымі стагамі і цішыня. Грахоўскі. [Картыжоў:] — Ды тут наўкол ва ўсіх дзесяці вёсках не знойдзеш такой пілы, каб парэзаць.. [дуб]. Чыгрынаў.
2. прыназ. з Р. Тое, што і навокал (у 3, 4 знач.). Наўкол моста чысты, як далонь, луг: не падбярэшся, каб не заўважылі. Шуцько. Сашчэплена кола наўкол Маіх лепшых надзей. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)