Разлётны ’імклівы, моцны’ (Сцяшк.), разлёт ’рух з паступова нарастаючай хуткасцю’, разлётацца ’палётаць’ (ТСБМ), рус. дыял. разлётный ’які можа, умее лётаць’. Ад раз- і лётаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ржэ́ўнік ’іржэўнік’ (ТСБМ, ДАБМ, Шатал.), ’сцелішча’ (ЛА, 4). Утворана ад прыметніка *rьž‑av‑nъ > *rьž‑ev‑nъ > які ўзыходзіць да *rьža. Да іржа 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рызі́на ’эластычны матэрыял з каўчуку’ (ТСБМ), рызі́нка ’сцірка’, ’тасьма з рызіны’, ’від вязання, які мае ўласцівасць расцягвацца’ (ТСБМ; Сцяшк.; навагр., НС). З рус. резина ’гума’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́гі 1 мн. ’маленькі ручаёк, які сцякае па чым-небудзь’ (Янк. Мат.). Гл. рага.
Рэ́гі 2 мн. л. ’рогат’ (Стан.). Бязафікснае ўтварэнне ад рэгаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарара́ ’пра гук барабана; шматслоўная балбатня’ (Нас.). Параўн. укр. тарара́ ’выгук, які перадае крык курыцы’, рус. тарара́, тарары́ ’балбатня’, польск. tararа ’пра гук трубы’. Гукаперайманне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлук ’тлушч, растопленае сала’ (полац., Нар. сл.), ’тлушч, які застаецца на патэльні, калі смажаць сала’ (Барад.). Відаць, да тук (гл.) пад уплывам тлусты, тлушч, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
грузі́ла, -а, мн. -ы, грузі́л і -аў, н.
Невялікі груз (у 1 знач.), які падвешваецца да лёскі вуды або сеткі для лепшага апускання іх у ваду пры лоўлі рыбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дапато́пны, -ая, -ае (разм.).
1. Вельмі даўні, які нібыта існаваў да міфічнага біблейскага патопу.
Дапатопная жывёліна.
2. Старамодны, устарэлы (жарт., іран.).
Д. фасон.
У цябе, браце, нейкая дапатопная мэбля.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дапы́тлівы, -ая, -ае.
1. Які імкнецца ўсё зразумець, пазнаць.
Гэта быў д. чалавек.
2. Праніклівы, здольны многае заўважыць, прадбачыць.
Д. розум.
Абвесці дапытлівым позіркам пакой.
|| наз. дапы́тлівасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дарэ́мны, -ая, -ае.
1. Які не прыносіць жаданых вынікаў; марны.
Дарэмныя спробы.
Дарэмныя надзеі.
2. Беспадстаўны, беспрычынны.
Дарэмная трывога.
3. Атрыманы дарма, бясплатны.
Д. хлеб.
|| наз. дарэ́мнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)