прыдворны, ‑ая, ‑ае.

1. Які знаходзіцца на службе пры двары манарха. Прыдворная знаць. Прыдворны паэт.

2. у знач. наз. прыдворны, ‑ага, м.; прыдворная, ‑ай, ж. Асоба, якая ўваходзіць у штат двара манарха.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыдонны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца на дне, каля дна вадаёма. Прыдонныя пласты вады. Прыдоннае каменне. Прыдонны пясок. // Які жыве, расце ў ніжніх пластах вады, на дне. Прыдонныя рыбы. Прыдонная жыўнасць. Прыдонныя водарасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

няёмкі прыметнік

  1. Такі, у якім нязручна быць, знаходзіцца.

    • Няёмкая поза.
    • Н. шлем.
    • Няёмка (безасабовая форма у знач. выказніка:) сядзець.

  2. пераноснае значэнне: Непрыемны, цяжкі.

    • Трапіць у няёмкае становішча.

  3. пераноснае значэнне: Не зусім прыстойны, недазволены этыкай.

    • П’яны не саромеўся і дазваляў сабе няёмкія выразы.

|| назоўнік: няёмкасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

непадзельны прыметнік

  1. Які не паддаецца падзелу, драбленню, распаду на часткі.

    • Непадзельныя словазлучэнні.

  2. Які не падлягае падзелу, знаходзіцца ў агульным валоданні.

    • Н. фонд калгаса.

  3. Якога не дзеляць ні з кім; поўны, абсалютны.

    • Непадзельная ўлада.

  4. У матэматыцы: які не дзеліцца без астачы.

    • Н. лік.

|| назоўнік: непадзельнасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

пячыся дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Гатавацца сухім награваннем, на адкрытым агні, у духу або на патэльні.

    • Бульба пячэцца ў прыску.
    • Пячэцца яечня на патэльні.

  2. Знаходзіцца на моцным сонцы, у гарачым месцы (размоўнае).

    • П. каля печы.

  3. Мець здольнасць, уласцівасць абпальваць, жыгацца.

    • Крапіва пячэцца.

|| закончанае трыванне: спячыся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

п’яны прыметнік

  1. Які знаходзіцца ў стане ап’янення, нецвярозы.

    • П’янаму (назоўнік) мора па калена (прыказка).
    • Што ў цвярозага на ўме, тое ў п’янага (назоўнік) на языку (прыказка).
    • П. ад радасці (пераноснае значэнне).

  2. Уласцівы захмялелым людзям.

    • П. голас.

  3. Які прыводзіць да стану ап’янення (размоўнае).

    • П. напітак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

старт назоўнік | мужчынскі род

  1. Момант пачатку спартыўных спаборніцтваў. Узяць с. (пачаць спаборнічаць; таксама пераноснае значэнне: пачаць рабіць што-н.).

    • Даць с. (даць знак да пачатку спаборніцтва).

  2. Месца, адкуль пачынаюцца спаборніцтвы па хадзьбе, бегу, яздзе, плаванню.

    • С. знаходзіцца на другім канцы пляцоўкі.

|| прыметнік: стартавы.

  • Стартавая пляцоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Мама́й ’дужы, здаровы, але неразумны’ (Янк. 3.). Укр., рус. дан. мама́й ’каменная баба ў стэпе’, славац. mamaj ’дурны, боўдзіла’. З тат. Mamai ’страшыдла, якім палохаюць дзяцей’ (Фасмер, 2, 565). Параўн. таксама ст.-цюрк. mama ’бык, які знаходзіцца ў цэнтры тока ў час малацьбы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пры́вен, пры́вян, пры́вянь, пры́ўня ’частка жылога будынка, якая знаходзіцца перад жылымі памяшканнямі і праз якую ўваходзяць у іх; сені’ (Інстр. 1, Сцяшк., Сл. ПЗБ, Сл. Брэс., ЛА, 4). Запазычана з літ. дыял. (паўн.-зах.) pryvenė̃ ’пярэдні пакой, прыхожая’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 38). Параўн. пры́мен.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

буферны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да буфера. Бразнулі лёгенечка буферныя талеркі вагонаў, прабег па саставу доўгі скрыгатлівы гук. Васілёнак. // перан. Прамежкавы, які знаходзіцца паміж варожымі бакамі; які адыгрывае ролю буфера. Буферная краіна.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)