Ба́бін мур ’расліна Lycopodium annotinum L., Lycopodium clavatum L., дзераза гадавая, дзераза звычайная’ (Кіс.), бабій мур (Нас.). Запазычанне з польск. babimór ’Lycopodium clav. L.’ і г. д. (іншая яго назва morzybaba). Махэк (Jména rostl., 247) лічыць, што польская назва расліны адлюстроўвае лячэбныя і магічныя яе ўласцівасці (магчыма, звязаныя з лячэннем жаночых хвароб).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Багаві́ца ’багіня, бажаство’ (Касп.), ’багіня; нейкая хвароба’ (Др.-Падб.), ’багіня (?) або назва нейкай хваробы’ (Гарэц.: «Багавіца цябе ведае!»). Вытворнае ад прыметніка богавы ’божы’. Як назва хваробы, гэта табуістычнае (эўфемічнае) утварэнне: хваробы часта называюць «божымі» (параўн. рус. бо́жья хвароба’, гл. Фасмер, 1, 184; чэш. božec, ням. Gewalt Gottes ’эпілепсія’, параўн. БЕР, 1, 61).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гарка́вы 1, гарка́віць (БРС). Гл. га́ркаць.

Гарка́вы 2 ’гаркаваты, горкі’ (Нас., Бяльк., Касп.). Здаецца, прасл. слова *gorьkavъjь; серб.-харв. го̏ркав, чэш. hořkavý, польск. gorzkawy. Гл. Трубачоў, Эт. сл., 7, 55. Далей сюды рус. назва рыбы горька́вка (там жа), бел. назва расліны гарка́ўка (параўн. у Бяльк.: «Калі сырваць яе — унізе выступаем горкае малако»).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пастухо́ва су́мка ’стрэлкі звычайныя, Capselia Medic. bur- sa-pastoris L.’ (добруш., браг., Мат. Гом.), пастушая сумка ’тс’ (Бейл.). Кніжная назва — пераклад з лац. Аналагічна ўкр. калитник, мішочки, мошоночник, польск. tasznik (< чэш. taška ’сумка’), tobołki, kaletnik, kaletka, славац. pastusia kap‑ sička, pastierska kapsička і рус. пастушья сумка, адкуль, відаць, і была назва запазычана.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сейм

(польск. sejm)

1) саслоўна-прадстаўнічы орган у старажытнай Польшчы і Вялікім княстве Літоўскім;

2) назва парламента ў некаторых дзяржавах, напр. у Польшчы, Фінляндыі.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Карту́зная таба́ка. Назва курыльнай табакі вышэйшага сорту. Яе прадавалі ў папяровых мяшочках (Нік. Очерки). Гл. папярэдняе слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кліку́нчык ’жывакосце палявая, Consolida regalis’ (Бейл.). Лекавая расліна, назва якой звязана з сакральным значэннем дзеяслова клікаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Про́свішча, про́свышча ’назва выспы ў балоце’ (бяроз., КТС — А. Казловіч). З *про‑спышча ад сыпаць. Параўн. выспа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

name​1 [neɪm] n.

1. імя́; про́звішча;

Christian/first/given name імя́;

family/last name про́звішча;

maiden name про́звішча да заму́жжа;

married name про́звішча пасля́ заму́жжа;

a man by the name of Jack Smith fml чалаве́к па і́мені Джэк Сміт;

middle name друго́е імя́ (напр., Ann у спалучэнні Mary Ann Smith); таксама перан. infml характэ́рная ры́са;

Generosity is his middle name. Ён – увасабленне шчодрасці;

stage name псеўдані́м акцёра, сцэні́чнае про́звішча/імя́;

proper name ling. імя́ ўла́снае;

personal proper name ling. імя́ ўла́снае асабо́вае;

know smb. by name ве́даць каго́-н. па і́мені/про́звішчы; таксама перан. ве́даць каго́-н. (то́лькі) па чу́тках;

What’s your name? Як цябе завуць?

2. найме́нне, на́зва;

a brand name брэнд, фабры́чная ма́рка, на́зва вядо́май ма́ркі/вядо́мага вы́рабу;

a trade name на́зва фі́рмы; фі́рменная на́зва, гандлёвая на́зва тава́ру;

What is the name of this plant? Як называецца гэта расліна?

3. звыч. pl. infml ла́янка

4. рэпута́цыя, сла́ва, імя́;

a bad name дрэ́нная рэпута́цыя/сла́ва;

This school has a good name. У гэтай школы добрая рэпутацыя;

He made his name as an eminent writer. Ён здабыў сабе імя выдатнага пісьменніка.

5. вялі́кі чалаве́к, выда́тная асо́ба;

a big name гу́чнае імя́, вядо́мая/знакамі́тая/славу́тая асо́ба, выда́тны/выбі́тны чалаве́к, чалаве́к з і́мем, перан. велічыня́

♦

the name of the game infml су́тнасць (спра́вы), гало́ўнае;

in the name of smb./smth. у/ад імя́ каго́-н./чаго́-н.;

in all but name факты́чна, па су́тнасці, неафіцы́йна, дэ-фа́кта;

in name only (то́лькі) наміна́льна;

call smb. names свары́цца на каго́-н., ла́яць каго́-н.; абзыва́ць каго́-н.;

take the Lord’s name/the name of God in vain вымаўля́ць імя́ Го́спада/Бо́га ма́рна/дарэ́мна, клясці́ся (і́мем Бо́га), бажы́цца;

have smth. to one’s name вало́даць чым-н., мець што-н. ва ўла́снасці;

He doesn’t have a penny to his name. У яго ні капейкі за душой;

take smb.’s name in vain за во́чы гавары́ць пра каго́-н. непачці́ва; беспадста́ўна спасыла́цца на каго-н., спекулява́ць чыі́м-н. і́мем/аўтарытэ́там

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Зе́брыкі ’расліна братаўка дуброўная (брат-сястра), Melampyrum nemorosum L.?’ (ельск., Жыв. сл.). Параўн. рус. дан. зе́брик ’шчарбіна’. Паколькі ў кветак зебрыка адзначаюцца зубцы, якія таксама бываюць факультатыўна ў асновы лісткоў, відаць, бел. назва расліны звязана з рус. зебрик ’шчарбіна’, якое, відаць, суадносіцца з зебры ’жабры’, ’сківіцы’ паводле формы, вядомых у тых жа гаворках (параўн. і бел. зябры); гл. жабры. Назва зубца з памяншальным суфіксам ‑ик > ‑ык, а назва расліны па мн. л., магчыма, у сувязі з парнай назвай брат з сястрою, Иван да Марья і г. д. Трубачоў, Дополн., 2, 91. Гл. зябер.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)