чорнагало́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае цёмныя або чорныя валасы. Чорнагаловы Віця, нашмат меншы за сястру, першым чынам пачаў расказваць бацьку з маткай, колькі ён узяў добрых грыбоў — баравікоў і колькі падасінавікаў. Ермаловіч. // Які мае чорную галаву (пра птушку, жывёлу і пад.). Уверсе, на галлі, шмыгае чорнагаловая слаўка, скача, папіскваючы, чубатка-сініца, асыпаючы на мяне старыя шыпулькі. Хомчанка.
2. З цёмным, чорным верхам. Чорнагаловыя, ўдалыя, Баравічкі мае любыя! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пле́йтух, мн. л. плейтухі ’доўгія касмылі на галаве’ (ТС), плейту́х ’неахайны чалавек’ (жлоб., Жыв. сл.; Бяльк.), ’тупіца, разява’, плейтухі ’валасы, кавалкі’: каб… ударыў аб мост, сь цябе б плейтухі пыляцелі (Юрч. СНЛ), плейтух, плейтушына, алей‑ тушка ’лаянкавы выраз на яўрэяў’ (Нас.), рус. смал. плейтух ’мянушка яўрэя’. З польск. flejtuch ’неахайны, брудны, непрыстойны, нядбалы’, якое са ст.-ням. fleien ’мыць’ і Tuch ’палатно, хустка’. Гэтае значэнне развілася з першасных: ’шматок, жмут, касмыль пакулля’; ’скрутак марлі ці корпіі для затыкання ран’. Паводле Банькоўскага (1, 375) — з мовы цырульнікаў, узыходзіць да ням. flet, цяпер у значэнні канал’ і tuch ’хустка’,
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закало́ць
1. erstéchen* vt;
2. (жывёлу) ábstechen* vt;
3. (шпількай) (zú)stécken vt; ánstecken vt, áufstecken vt (прыкалоць);
закало́ць валасы́ sich (D) das Haar áufstecken;
4. безас:
у яго́ закало́ла ў баку́ er bekám Séitenstechen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
рватьI несов.
1. в разн. знач. ірва́ць, (после гласных) рваць;
2. (ткань, бумагу и т. п.) драць, дзе́рці;
◊
рвать на ча́сти рваць на кускі́;
рвать на себе́ во́лосы рваць на сабе́ валасы́;
рвать и мета́ть вар’ява́цца;
рвать го́рло (гло́тку) драць го́рла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
смаляны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да смалы (у 1 знач.), уласцівы ёй. Сасонкі ў заводскім парку выпусцілі бледна-зялёныя кволенькія іголачкі, напаілі паветра стойкім смаляным водарам. Шыцік. Хата — гэта ён вельмі сціпла назваў вялізную, з белымі разбянымі аканіцамі хароміну, з жоўтых сцен якой сачыліся смаляныя кроплі. Радкевіч. // Насычаны пахам смалы. Смаляное паветра. // Які мае адносіны да здабычы і апрацоўкі смалы. Смаляны промысел. Смаляны завод. // Які атрымліваюць з смалы або прадуктаў яе перапрацоўкі. Смаляная кіслата.
2. Які мае ў сабе многа смалы; смалісты. Смаляное дрэва. □ І там, дзе пелі пушчы баравыя, Корч смаляны хаціны асвятляў, Гараць агні гігантаў індустрыі, Шуміць калоссем плённая зямля. Звонак. У печы, відаць, гарэла ўжо не салома, а дровы — смаляныя трэскі і аскалёпкі. Пташнікаў.
3. Апрацаваны смалой (у 2 знач.); прасмолены. Смаляныя шпалы. □ Кончыўся прыгарад, потым была рэчка, на яе пясчаныя беразе ляжалі, як вялікія рыбіны, чаўны і грэлі на сонцы свае смаляныя бакі. Гаўрылкін.
4. Чорны і бліскучы (пра валасы). Віка.. гладзіла яго [Лаўрэна] шорсткія смаляныя валасы. Вітка.
•••
Смаляная падманка гл. падманка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ссіве́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які ссівеў (пра валасы). Прысядуць [інваліды], цыгаркі закураць, У кут пастаўляўшы кіі, Ссівелыя бровы патураць, Успомняць: грымелі баі. Ляпёшкін. // З такімі валасамі (пра чалавека). На палубе два рудакопы сталі, Каля іх ссівелая жанчына. Зарыцкі. Падняў акуляры ўгору Ссівелы хірург вусаты: — Вам кім даводзіцца хворы? Нядзведскі. / Пра галаву. — Куды там мне, — паківаў ссівелай галавою стары. Ваданосаў. // перан. Які набыў колер сівізны. Сягоння сад, пад месяцам ссівелы, Не распачаў звычайную гамонку. Дзяргай. Узнімаецца бераг-скала. Да яго прыліпае імгла, І таежны ссівелы мох Да халоднай скалы прысох. Хведаровіч. // перан. Які даўно існуе, вельмі старажытны. Грымеў навальнічны харал, І плечы сутульваў Ссівелы Урал, І Волга ўспаміны гайдала. Барадулін. Аб ім [старым] толькі пеўнікі На кірхах ссівелых бязгучна крычаць. Калачынскі.
2. у знач. наз. ссіве́лы, ‑ага, м.; ссіве́лая, ‑ай, ж.; Той (тая), хто ссівеў, мае сівыя валасы. Сумненні, радасці, часамі беды З усіх канцоў трывожнае Зямлі На самую святую плошчу свету І юных, і ссівелых прывялі. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
brown
[braʊn]
1.
adj.
1) руды́, бу́ры; кары́чневы
brown hair — руды́я валасы́
2) смугля́вы, загарэ́лы
3) ка́ры
brown eyes — ка́рыя во́чы
4) пану́ры; пава́жны
2.
n.
руды́ ко́лер
3.
v.
1) рабі́ць (рабі́цца) руды́м, рудзе́ць
2) загара́ць (на со́нцы)
•
- brown out
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
gray
[greɪ]
1.
n.
1) шэ́ры ко́лер
2) сіво́е сукно́
3) сівы́ -о́га m. (пра каня́)
2.
adj.
1) сівы́ (валасы́, конь, сьві́тка), сіве́нькі
to turn gray — сіве́ць; шэ́ры (дзень, во́чы), шэ́ранькі
2) informal стары́, стараве́чны
3) цёмны, пану́ры, шэ́ры; цяжкі́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
tangle
[ˈtæŋgəl]
1.
v.t.
1) блы́таць, зблы́тваць (ні́ткі)
2) заблы́тваць; зьбіва́ць з панталы́ку
2.
v.i.
1) заблы́твацца
2) бі́цца, свары́цца
3.
n.
1) не́шта заблы́танае
2) блытані́на f.
a tangle of contradictory statements — блытані́на супярэ́члівых выка́званьняў
3) ку́длы pl., скудла́чаныя валасы́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
заві́цца 1, заўюся, заўешся, заўецца; пр. завіўся, ‑вілася, ‑лося; заг. завіся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Закруціцца, стаць завітым, пакручастым. Валасы ў яго забіліся самі па сабе.
2. Зрабіць сабе завіўку. Юля .. сядзела перад люстэркам, ніяк не магла завіцца. Васілевіч.
3. Завязацца (пра плод). Пакуль качан не завіўся, за лісты капусты закладваліся агурочныя плётачкі з завяззю, з маленькімі агурочкамі. Дубоўка.
заві́цца 2, заўецца; пр. завіўся, ‑вілася, ‑лося; зак.
Разм. Пачаць віцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)