расшчапі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -шчэ́піцца; зак.

1. Раскалоцца, раздзяліцца на часткі.

Палена лёгка расшчапілася.

2. Разняцца, раз’яднацца.

Пальцы расшчапіліся.

3. Раздрабіцца, распасціся на часткі (спец.).

Валакно расшчапілася.

4. Раскласціся на часткі ў выніку хімічнай рэакцыі (спец.).

Эфір расшчапіўся.

5. Распасціся (пра атамы; спец.).

|| незак. расшчапля́цца, -я́ецца і расшчэ́плівацца, -аецца.

|| наз. расшчапле́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

механі́зм, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Унутраная частка машыны, прылады, апарата і пад., якая прыводзіць іх у дзеянне.

Гадзіннікавы м.

2. перан. Унутраная сістэма чаго-н., што вызначае парадак якога-н. віду дзеяння.

Дзяржаўны м.

Гаспадарчы м.

3. чаго. Сукупнасць працэсаў, з якіх складаецца якая-н. фізічная, хімічная, фізіялагічная і пад. з’ява.

М. хімічнай рэакцыі.

|| прым. механі́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

расшчапі́ць, -шчаплю́, -шчэ́піш, -шчэ́піць; -шчэ́плены; зак., што.

1. Раскалоць, раздзяліць на часткі.

Р. палена.

2. Разняць, раз’яднаць.

Р. пальцы.

3. Раздрабіць, заставіць распасціся на часткі (спец.).

Р. валокны.

4. Раскласці на часткі ў выніку хімічнай рэакцыі (спец.).

Р. эфір.

5. Прымусіць распасціся (атам; спец.).

Р. атам урану.

|| незак. расшчапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і расшчэ́пліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. расшчапле́нне, -я, н. (да 3—5 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэа́кцыя¹, -і, ж.

1. гл. рэагаваць.

2. Ператварэнне адных рэчываў у другія (хімічная рэакцыя) або пераўтварэнне атамных ядзер у выніку іх узаемадзеяння з іншымі элементарнымі часціцамі (ядзерная рэакцыя).

Ланцуговая р. (самастойны працэс пераўтварэння атамаў — у хімічнай рэакцыі або атамных ядзер — у ядзернай рэакцыі; таксама перан.: пра шэраг дзеянняў, якія ўзаемна выклікаюцца; кніжн.).

3. Рэзкая перамена ў самаадчуванні, упадак, слабасць пасля ўздыму, напружання.

Паслястрэсавая р.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

актыва́тар

(ад лац. activus = дзейны)

рэчыва, якое паскарае, актывізуе цячэнне хімічнай рэакцыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

рэаге́нт

(ад рэ- + агент)

адно з рэчываў, якое ўдзельнічае ў хімічнай рэакцыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

хі́мік

(ад хімія)

спецыяліст у галіне хіміі, а таксама работнік хімічнай прамысловасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

крухма́л, ‑у, м.

1. Вуглявод асобага саставу, які ўтвараецца ў зялёных частках большасці раслін і адкладваецца ў клубнях, насенні, лісці ў выглядзе зярнят.

2. Белы парашок без смакавых якасцей, які атрымліваецца з некаторых раслін (прымяняецца ў харчовай, хімічнай і тэкстыльнай прамысловасці). Бульбяны крухмал. Рысавы крухмал.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

злучэ́нне, -я, н.

1. гл. злучыцца, злучыць.

2. Месца, дзе што-н. злучана.

Сустрэцца на злучэнні дарог.

3. Вайсковае аб’яднанне, група, якая складаецца з асобных воінскіх часцей і некаторых іншых самастойных вайсковых адзінак.

Партызанскае з.

4. Рэчыва, у якім атамы аднаго ці розных элементаў знаходзяцца ў пэўнай хімічнай сувязі.

Арганічнае з.

5. У граматыцы: спосаб сувязі некалькіх слоў або простых сказаў на аснове іх граматычнай раўнапраўнасці.

Спосаб злучэння і падпарадкавання сказаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вініпла́ст

[ад віні(л) + пласт]

тэрмапластычны матэрыял, аснову якога складае полівінілхларыд; выкарыстоўваецца ў хімічнай прамысловасці, у будаўніцтве.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)