opar, ~u

м.

1. туман, імгла;

2. ~y мн. выпарэнні

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Муць ’каламуць, дробныя часцінкі’, ’туман, смуга, імгла’ (Яруш., ТСБМ; рэч., слаўг., паўн.-усх., Яшк.), ’непакой, хваляванне’ (Бяльк.). Прасл. mǫtь < mǫtiti > муці́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Мыгла́ ’непразрыстае паветра, насычанае вільгаццю’ (Сцяшк.). Балтызм. Параўн. літ. migla ’туман’. Сюды ж мыг‑ ліниць ’імжэць’ (іўеў., Сцяшк. Сл.). Гл. таксама мігла.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Імгла́ ’дробны дождж, імжа’, ’туман, смуга’ (ТСБМ, Бяльк., Сцяшк. МГ, Яруш., Інстр. I), імла́ (Кліх., Сцяшк. МГ, Мат. Гродз.); параўн. зах.-бранск., смал. имгла́ ’тс’. Рус. мгла, укр. мла, імла́, польск. mgła, в.-луж., н.-луж. mła, палаб. ḿåglă, чэш. mlha, уст. і дыял. mhla, славац. hmla, славен. megla, серб.-харв. ма̀гла, балг. мъгла́, макед. магла, ст.-слав., ст.-рус. мьгла — усе са значэннем ’туман, смуга’. Прасл. *mьgla ўзыходзіць да і.-е. *meigh‑ ’станавіцца цёмным’ (параўн. міг) з фармантам ‑l‑ (гл. Мейе, Études, 418); параўн. генетычна роднасныя літ. miglà, лат. migla, грэч. ὀμίχλη, алб. mjégullë ’туман’, нідэрл. miggelen ’імжэць’, ст.-інд. mih‑ ’дождж’, mēghás ’воблака’, авест. maēγa‑ ’тс’, перс. mēγ‑ ’тс’, арм. mēg ’туман’, англа-сакс. mist ’тс’. Гл. Покарны, 1, 712; Праабражэнскі, 1, 518; Фасмер, 2, 587–588; Махэк₂, 368; Скок, 2, 353. Беларуская лексема з пратэтычным і‑; форма імла са спрашчэннем кансанантнай групы. Гл. імгліць, імжа 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мла ’туман’ (брэсц., бяроз., Шатал., Сл. Брэс.), укр. мла, в.-луж., н.-луж. mła ’тс’. У выніку спрашчэння кансанантнай групы ў імгла́ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прасця́г, ‑у, м.

Свабодны, вялікі прастор; шыр. Над прасцягамі заросшай дрыгвы слаўся рэдкі туман. Краўчанка. Імчыцца, ляціць па неабсяжным сонечным прасцягу поезд. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

радчэ́ць, ‑эе; незак.

Тое, што і радзець. Дымілася рака, і там, дзе туман над ёй радчэў, разыходзіўся клубамі, барвовымі ўсплёскамі ружавела вада. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

sooty [ˈsʊti] adj.

1. заку́раны, закуро́дымлены, пакры́ты са́жаю;

sooty fog тума́н з пры́мессю куро́дыму

2. цёмны, сму́глы;

a sooty cat кот, чо́рны як са́жа

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

прыго́рак, ‑рка, м.

Невялікая горка, узвышша; пагорак, узгорак. Трохі воддаль на прыгорку Вёска іх чарнее. Колас. Мы спусціліся з прыгорка ў густы туман. Ляўданскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

смог

[англ. smog, ад smo(ke) = дым + (fo)g = туман]

сумесь дыму і пылу з туманам, якая ўтварае завесу над буйнымі прамысловымі гарадамі.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)