Ро́зрух, ру͡озрух ’разруха, поўнае расстройства, развал у гаспадарцы’ (ТСБМ), ’разгром, беспарадак, клопаты’ (Гарэц., Мал., Байк. і Некр.). Укр.ро́зрух, ро́здрух ’бунт, смута, трывога, замяшанне, пярэпалах’, рус.разру́х ’распад, разбурэнне’, ’разрыў, канец згодзе, дружбе’, ’вайна’, польск.rozruch ’запуск (рухавіка)’, rozruchy ’хваляванні, беспарадкі’, чэш., славац.rozruch ’хваляванне, замяшанне, трывога’, славац. ’пярэпалах’. Аддзеяслоўнае (найпраўдападобней), праславянскае, ад асновы *rux утварэнне з суф. *‑ъ. Да раз‑/роз‑ (прасл.*orz‑ < і.-е.*ordh‑/*ardh‑ + s) і ру́хаць (гл.). Параўн. экспрэсіўнае рэ́зрух (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
авангарды́зм
(фр. avantgardisme)
абагульненая назва мастацкіх кірункаў, якім уласцівы разрыў з традыцыяй рэалістычнага мастацкага вобраза, пошукі новых сродкаў выяўлення і фармальнай структуры твора; у сваіх крайніх формах змыкаецца з дэкадэнцтвам, мадэрнізмам, абстрактным мастацтвам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Ábbruch
m -(e)s, -brüche
1) знос, злом
2) спыне́нне (раптоўнае)
3) разрыў (адносін)
4) абва́л
~ tun* — нане́сці стра́ту [шко́ду], шко́дзіць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Áufschlag
m -(e)s, -schläge
1) адваро́т, абшла́г
2) уда́р
3) падвышэ́нне (цаны)
4) вайск.разрыў снара́да
5) спарт. пада́ча
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ЗВАРО́ТНЫ ТЫФ,
вострая інфекцыйная хвароба з групы тыфаў, якая выклікаецца спірахетамі. Перадаецца насякомымі-крывасмокамі (вошамі і кляшчамі). Адрозніваюць вошавы і кляшчовы. Найчасцей бывае эпідэмічны (еўрапейскі вошавы). Узбуджальнік яго — спірахета, адкрытая ням. урачом О.Обермаерам у 1868. Інкубацыйны перыяд 7—10 дзён. Прыкметы: чаргуюцца прыступы дрыжыкаў, т-ры да 41 °C, болі ў крыжы, мышцах, суставах (4—7 дзён) з перыядамі (7—15 дзён) без ліхаманкі. Ускладненні: крывацёк, інфаркт або разрыў селязёнкі, калапс, міякардыядыстрафія. Лячэнне тэрапеўтычнае. Эпідэмічны З.т. на Беларусі і Расіі ліквідаваны ў 1940-я г.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
перары́ў, ‑рыву, м.
1.Разрыў, раз’яднанне чаго‑н. на часткі. Перарыў провада.// Месца абрыву, разрыву.
2. Непаслядоўнасць у якой‑н. дзейнасці, працэсе і пад.; пропуск. З таго часу, зімою, з перарывамі, хадзіла многа старых.. у Нёмнаборскую школу за паўвярсты.Чорны.
3. Спыненне (звычайна ненадоўга) дзеяння, развіцця чаго‑н. Гаварыць з перарывамі.
4. Прамежак часу, на які спыняецца дзеянне, развіццё чаго‑н. Словы знікалі ў кулямётным стракатанні, але ў перарывах, у адразу наступіўшай густой цішыні, яны выразна вырываліся, выплывалі знаёмай мелодыяй.Лынькоў.[Ягор:] — Дык назначайце выбары! А то ў мяне будзе перарыў у стажы.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
байко́т
[англ. baycott, ад C. Boycott = прозвішча адміністратара маёнтка (1832—1897)]
1) спосаб палітычнай і эканамічнай барацьбы, калі спыняюцца адносіны з якой-н. асобай, арганізацыяй, дзяржавай;
2) разрыў адносін з кім-н. як знак незадавальнення яго паводзінамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
байко́т
[англ. boycott, ад С. Boycott = прозвішча адміністратара маёнтка (1832 — 1897) ]
1) спосаб палітычнай і эканамічнай барацьбы, калі спыняюцца адносіны з якой-н. асобай, арганізацыяй, дзяржавай (напр. аб’явіць б.);
2) перан.разрыў адносін з кім-н. як знак незадавальнення яго паводзінамі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
split1[splɪt]n.
1. раско́лванне, расшчапле́нне
2. трэ́шчына, шчы́ліна; раско́ліна;
a split in the door шчы́ліна ў дзвяра́х
3. раско́л, разры́ў, падзе́л;
a split in the party раско́л у па́ртыі
4. спліт (салодкая страва з разрэзаных напалову фруктаў з марожаным зверху)
5.sport шпага́т;
do the split рабі́ць шпага́т
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
rip
I[rɪp]1.
v.t. (-pp)
1) разрыва́ць, распо́рваць
2) расьпіло́ўваць (уздо́ўж)
2.
n.
разры́ў ву m., прадзёрына f.
•
- rip off
- rip out
- rip up
II[rɪp]
n., informal
1) нікчэ́мнік -а m.
2) шаўлю́га, кля́ча f., зае́жджаны конь
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)