1. (у развіцці) Rückschritt m -(e)s, -e, Rǘck wärtsentwicklung f -;
2.юрыд Regréss m -es, Ersátzanspruch m -(e)s, -sprüche
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
анама́лія, ‑і, ж.
Адхіленне ад нормы, ад агульнай заканамернасці, ненармальнасць. Анамаліі ў развіцці арганізма.
•••
Магнітная анамалія — адхіленне магнітнай стрэлкі пад уплывам скрытых у зямлі мас жалеза.
[Грэч. anōmalia — няроўнасць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эпо́ха, ‑і, ДМ эпосе, ж.
1. Вялікі прамежак часу ў развіцці прыроды, грамадства, навукі і г. д., які вызначаецца якімі‑н. характэрнымі асаблівасцямі. Савецкая эпоха. Эпоха Адраджэння. □ Вялікая Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя адкрыла эпоху пераходу ад капіталізму да сацыялізма ў сусветным маштабе.«Звязда».// Асобны перыяд у гісторыі, развіцці якой‑н. навукі, віду мастацтва і пад. Яго [Я. Купалы] творчасць складае цэлую эпоху ў мастацкім развіцці беларускага народа, з’яўляецца славутай старонкай у гісторыі беларускай культуры.Івашын.// Перыяд у развіцці грамадства, звязаны з жыццём і дзейнасцю выдатнага чалавека. Эпоха Скарыны. Эпоха Пятра I.
2. У геалогіі — падраздзяленне геалагічнага перыяду. Верхняя эпоха мелавога перыяду мезазойскай эры.
3. У астраноміі — момант, з якога пачынаюць адлік часу, звязаны з рухам якога‑н. нябеснага цела.
•••
Сучасная эпоха — гістарычны перыяд пераходу чалавецтва ад капіталізму да сацыялізма і будаўніцтва камуністычнага грамадства, крушэння каланіялізму і перамогі нацыянальна-вызваленчых рэвалюцый.
[Ад грэч. epochē — прыпынак.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гісто́рыя, -і, ж.
1. Рэчаіснасць у яе развіцці і руху.
Законы гісторыі.
2. Навука аб развіцці чалавечага грамадства.
Г.
Старажытнага свету.
Г.
Сярэдніх вякоў.
3. Ход развіцця, руху чаго-н.
Г. раслін.
Г. знешняга гандлю.
Г. хваробы.
4. Сукупнасць фактаў і падзей, што адносяцца да мінулага жыцця; мінулае, якое захавалася ў памяці людзей.
Народныя вясельныя абрады ўжо сталі гісторыяй.
5.мн. -і, -рый. Расказ, апавяданне пра што-н.
Дзеці любяць слухаць займальныя гісторыі.
6.мн. -і, -рый. Здарэнне, выпадак, пераважна непрыемныя.
Трапіць у сумную гісторыю.
Вось дык г.!
|| прым.гістары́чны, -ая, -ае (да 1—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
засто́й, -ю, м.
1. Спыненне, затрымка ў руху, функцыянаванні чаго-н.
З. крыві ў лёгкіх.
З. у правах.
Плацяжы знаходзяцца ў застоі.
2. Час пасіўнага, вялага стану грамадскага жыцця, думкі.
З. эканомікі.
З. у духоўным развіцці.
|| прым.засто́йны, -ая, -ае.
Застойная вада.
З. перыяд.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
здабы́так, -тку, мн. -ткі, -ткаў, м.
1. Маёмасць, уласнасць; тое, што непадзельна стала чыім-н. набыткам.
Сялянскія здабыткі.
Творчасць Янкі Купалы стала здабыткам сусветнай культуры.
2. Дасягненні ў развіцці чаго-н.
Мастацкія здабыткі.
3. Здабытая рэч, прадмет і пад.
Паляўнічы з.
4. Вынік множання.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вяха́, -і́, мн. вёхі і (з ліч. 2, 3, 4) вяхі́, вех, ж.
1. Шост, тычка, звычайна з пучком травы ці галінак на версе для абазначэння мяжы, напрамку, руху.
2.перан., чаго; звычайна мн. Важны момант, этап у развіцці чаго-н.
Асноўныя вехі творчасці пісьменніка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адлі́ў¹, -ліву, мн. -лівы, -ліваў, м.
1.гл. адліць¹.
2. Перыядычнае адступленне (паніжэнне) мяжы мора, акіяна.
Гадзіны прыліву і адліву на моры.
3.перан. Спад у развіцці чаго-н., убыванне.
Чутны прылівы і адлівы людскога гоману.
|| прым.адлі́ўны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Адліўнае цячэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
эвалю́цыя, -і, ж.
Працэс павольнага паступовага змянення каго-, чаго-н. ад аднаго стану да другога, у тым ліку працэс бесперапыннага колькаснага змянення каго-, чаго-н., які прыводзіць да якаснага змянення.
|| прым.эвалюцы́йны, -ая, -ае.
Эвалюцыйнае развіццё.
○
Эвалюцыйнае вучэнне — тэорыя аб паходжанні і развіцці жыцця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Ланы́ (мн. л.) ’выгода, прыволле’ (мсцісл., З нар. сл.). Магчыма, да лан (гл.), аднак з-за адсутнасці іншых дадатковых фіксацый нельга нічога заключыць аб семантычным развіцці лексемы. Параўн. таксама лальі (гл.).