Пе́лена ’падол (ніжні край спадніцы)’ (нараўл., ельск., Мат. Гом.), ’ніжні край кашулі’ (Арх. Федар.), ’прыпол’ (лун., Сл. Брэс.; ТС), пе́ліна ’прыпол’ (Мат. Гом.), пелена́ ’падол, прыпол’ (ПСл). Укр.пе́лена́ ’падол кашулі; ніжні край страхі’, рус.наўг., пск.пелена́ ’сшытая полка; палотнішча’, чэш., славац.plena, славен.peleníca, pelna, plẹ́na, pleníca, pelníca, серб.-харв.ре̏лена, pelèna, макед., балг.пелена, ст.-слав.пелена. Прасл.*pelenā і pelnā, роднасныя лац.pellis < pelnis, ст.-грэч.πέλας ’скура’, ст.-в.-ням.fel ’тс’, ст.-англ.filmen ’скурка (на крайняй плоці)’, літ.plėnė̃ ’скурка, плеўка’, ст.-прус.pleynis < і.-е.*pel‑ ’покрыва, адзежа, абалонка’ (Махэк₂, 458; Аткупшчыкоў, Из истории, 134–135). Гл. таксама пеляна́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гіпастра́кум
(ад гіпа- + гр. ostrakon = чарапок)
ніжні слой ракавіны малюскаў, які складаецца з перламутру.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
бенуа́р
(фр. baignoire)
ніжні рад ложаў у тэатры, які размешчаны на ўзроўні партэра.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
трапасфе́ра
(ад гр. tropos = паварот + sphaira = шар)
ніжні слой зямной атмасферы rs. стратасферы.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Ні́жнік ’валет (у картах)’ (Нас., Бяльк.), укр.ни́жник ’тс’, польск.niżnik ’тс’. Відаць, да ніжні, г. зн. ’які знаходзіцца ў паслядоўнасці буйных картаў на самым нізе’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
капе́жм
1. Táuwetter n -s, Getröpfel n -s;
2.буд (ніжнікрайстрахі) Dáchtraufe f -, -n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
набо́йка, ‑і, ДМ ‑бойцы; Рмн. ‑боек; ж.
1.Ніжні слой абцаса. Рызінавыя набойкі.
2. Металічная пласцінка, якая набіваецца на абцас і насок абутку. Выйшла [жанчына] у пярэдні пакой, прынесла чаравікі. Нямецкія, салдацкія. З жалезнымі набойкамі на насках і абцасах.Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ляжня́к ’ляжачае гнілое дрэва’ (мазыр., ЛАПП), ’ніжні камень у жорнах’ (Інстр. III). Прасл.ležьnʼakъ (Трубачоў, 14, 171). Да ляжа́ць (гл.). Аб суфіксе ‑няк гл. Сцяцко (Афікс. наз., 59).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВЕРХНЯРЭ́ЙНСКІ КАЛІЯНО́СНЫ БАСЕ́ЙН,
размешчаны на тэр. Францыі і часткова ў ФРГ, адзін з буйнейшых у Еўропе. У Францыі саляносныя адклады (верхні эацэн — ніжні міяцэн) выцягнуты на 200 км на Пн ад г. Мюлуз, макс.шыр. 30 км, пл. каля 5500 км². Прамысл. значэнне маюць 2 пласты калійных солей (ніжні алігацэн), складзеныя з сільвініту. Ніжні пласт (2—5,3 м) развіты на пл. 170 км², мае 15—25% K2O, верхні пласт (0,9—2,7 м) — на пл. 90 км², змяшчае 22—30% K2O. Прамысл. распрацоўка з 1910. Глыбіня распрацоўкі 420—1100 м. Цэнтр здабычы — г. Мюлуз. Калійныя солі выкарыстоўваюцца пераважна для вытв-сці ўгнаенняў.