мікрако́смас
(ад гр. mikros = малы + kosmos = Сусвет)
свет малых велічынь (атамаў, малекул) у адрозненне ад свету велічынь планетарнага і зорнага характару (параўн. макракосмас).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
лужо́к, ‑жка, м.
1. Памянш. да луг 1. А воддаль на лужку свяцілася рачулка. Бядуля.
2. Абл. Невялікі натуральны вадаём; азярцо. Помнілася мне з малых год, што недзе ў гэтым баку павінен быць велікаваты і глыбокі лужок, нібы азярцо. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
астэро́ід
(гр. asteroeides = зоркападобны)
адна з малых планет, якія кружаць вакол Сонца, галоўным чынам паміж арбітамі Марса і Юпітэра.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
пе́ргала
(іт. pergola)
абвітая зелянінай альтанка або калідор з лёгкіх рашотак на арках ці слупах; від архітэктуры малых форм.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Дрэнчыць ’мучыць’ (Нас.), ’не даваць спакою’ (БРС, Сцяшк., Бяльк.), ’сцябаць малых дзяцей’, ’моцна хацецца’ (Шат.). Запазычанне з польск. dręczyć ’мучыць; моцна ўдараць’. Шат., 88, Слаўскі, 1, 165. Аб польск. слове гл. Слаўскі, 1, 164–165. Гл. таксама Кюнэ, Poln., 51.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дружы́ць, дружу, дружыш, дружыць; незак., з кім і без дап.
Быць у дружбе з кім‑, чым‑н., выяўляць узаемную прыхільнасць; сябраваць. [Зыгмусь з Фэлькам] дружылі вельмі, з самых малых год сваіх. Чорны. Нам дружыць патрэбна між сабою І стаяць за мір — плячо к плячу. Смагаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мікра...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: а) вельмі малы, дробны, напрыклад: мікраарганізм, мікрараён; б) звязаны з вывучэннем або вымярэннем вельмі малых прадметаў, велічынь, напрыклад: мікрааналіз, мікраскоп, мікрабіялогія; в) мільённая доля адзінкі меры, названай у другой частцы складанага слова, напрыклад: мікраампер, мікравольт.
[Ад грэч. mikrós — маленькі, малы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабуджа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго, да чаго і з інф.
Выклікаць жаданне рабіць што‑н.; прымушаць да чаго‑н. Пабуджаць добра вучыцца. Пабуджаць да высакародных учынкаў. □ Вострая патрэба дня, аператыўнасць малых жанраў пабуджалі пісьменнікаў у пачатку вайны аддаваць перавагу малым формам. Дзюбайла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разла́пісты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які раскінуўся шырока ў розныя бакі (пра дрэвы, галлё, карэнне). Зямлянкі былі пабудаваны так, што іх адразу нельга было ўгледзець, — глыбока ў зямлі, пад разлапістымі дрэвамі. Шчарбатаў. У высокім разлапістым папаратніку, у малых ялінах яшчэ трымаўся туман. Федасеенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Атрача́ ’дзіця’ (Нас.). Рус. отроча́, балг. отро́че, славен. otročè, ст.-слав. отрочѧ, ст.-рус. отроча ’тс’. Утворана ад назоўніка отрокъ (гл. отрак) з суфіксам, які ўжываўся для ўтварэння назваў малых істот ‑ę. Магчыма, што беларускае слова працягвае старарускую форму, запазычаную з стараславянскай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)