смара́гд, ‑у, М ‑дзе, м.
1. Назва некаторых мінералаў зялёнага колеру.
2. Тое, што і ізумруд. У жанчыны.. былі жаўтаватыя, мабыць ад еду, пальцы і на адным з іх пабліскваў маленькі смарагд. Савіцкі.
[Грэч. smaragdos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смарчо́к, ‑чка, м.
Тое, што і смаржок. — Хутка смарчкі расці пачнуць, — сказаў Мацвей. — Грыбы такія. Самыя раннія. Лупсякоў. У пушчы, па котлішчах, асцярожна.. зразаў [Алесь] у кошык смарчкі. Гэта было ціхмянае, добрае паляванне. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спараджэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. спараджаць — спарадзіць.
2. Тое, што ўзнікла, існуе; вынік чаго‑н. Скажуць: але ж і вадзянік, і лясун — спараджэнне чалавечай фантазіі. Што ж, справядліва. М. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спаўна́, прысл.
Поўнасцю, цалкам. Васіль Вітка сплачвае свой доўг спраўна і спаўна, як сын народа, грамадзянін, камуніст. Юрэвіч. Навошта хлопца папракаць, напамінаць яму, калі ён спаўна атрымаў пакаранне за сваё тое мінулае. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спрасо́ння, прысл.
Тое, што і спрасонку. А на світанні яшчэ спрасоння.. [Васіль] пачуў, што зайшоў у хату Язэп, Антосеў бацька. Кулакоўскі. Я кожнай раніцай яшчэ спрасоння Бег на гарадку з ветрам пад руку. Чэрня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сурдзі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Тое, што і сурдзіна.
•••
Пад сурдзінку — а) ціха, прыглушана. Каб не прыцягваць увагі пасажыраў, я іграў .. [жанчыне] ціха, пад сурдзінку. Рамановіч; б) тайком, употай, цішком.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тугава́ты, ‑ая, ‑ае.
Трохі тугі. Сівалоб, хоць і тугаваты быў на здагадку, усё ж такі здагадаўся: яны [даяркі] яшчэ нічога не ведаюць. Сабаленка.
•••
Тугаваты на вуха — тое, што і тугі на вуха (гл. тугі).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ты́цкацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Тое, што і тыкацца 1. Хлопцы і дзяўчаты тыцкаліся туды-сюды, тапталіся на месцы. Асіпенка. Рыжая карова трэслася з холаду і тыцкалася пысай у мёрзлыя грады. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
удалячы́нь, прысл.
Тое, што і удалечыню. Дзед, дайшоўшы да Чырвонай рэчкі, заўсёды здымае шапку і нейкі час стаіць у задуменні, пазіраючы кудысьці ўдалячынь. Шуцько. І вецер стэпавы, крылаты Нясе іх [дзяўчат] спевы ўдалячынь... Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узбуджа́льнік, ‑а, м.
1. Прычына ўзнікнення якога‑н. працэсу. Узбуджальнік грыпу.
2. Той, хто (ці тое, што) выклікае, узбуджае што‑н. Праца была ўзбуджальнікам і эстэтычнай эмоцыі, або, інакш кажучы, мастацкага майстэрства. Перкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)