шы́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
1. Круглаватае ці авальнае суквецце і плод хваёвых і некаторых іншых раслін, пакрыты луской.
Яловая ш.
Хваёвая ш.
Альховая ш.
Кедравая ш.
2. Круглаватая выпукласць, бугор.
На лбе ўскочыла ш.
3. Пра важную, значную, уплывовую асобу (разм., іран.).
Ён там важная ш.
|| прым. шы́шачны, -ая, -ае (да 1 знач.) і (у некаторых спецыяльных назвах) шы́шкавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
малако́, -а́, М -лацэ́ і -лаку́, н.
1. Белая вадкасць, якая выдзяляецца груднымі залозамі жанчын і самак млекакормячых для выкармлівання дзяцей.
Мацярынскае малако.
2. Такая вадкасць, якую атрымліваюць ад кароў, коз і іншых жывёл, як прадукт харчавання.
Казінае м.
Каша з малаком.
Кіслае м.
3. Белаваты сок некаторых раслін.
Міндальнае м.
|| ласк. малачко́, -а́, н.
|| прым. мало́чны, -ая, -ае.
Малочная прамысловасць.
М. статак.
М. суп.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ду́лька ’адходы пры трапанні льну’ (Сцяшк., Жд. 1, Сл. паўн.-зах.), ’дробныя часткі валакна, пыл пры апрацоўцы льну’ (Шатал.). Паводле Сл. паўн.-зах., магчыма, запазычанне з літ. dùlkes ’пыл, пылок ад раслін’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Псіўлю́й ’купкоўка зборная, Dactylis glomerata L.’ (гродз., маг., Кіс.). Рус. песья трава ’тс’. Пачатак слова, магчыма, да польск. psiwy ’сабачы’, psi ’тс’, якія, паводле Банькоўскага (2, 957), ужываюцца ў назвах “дрэнных” раслін.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВІСЛАПЛО́ДНІК
(Cremocarpium),
двухсямянка, плод сасудзістых раслін, відазмененая каробачка (схізакарпій). Характэрны для раслін сям. сельдэрэевых і некаторых араліевых. Складаецца з двух аднанасенных сухіх паўплодзікаў (мерыкарпіяў), якія не раскрываюцца. Развіваецца з двухгнездавой завязі, спелы распадаецца падоўжна на 2 палавінкі (адпавядаюць двум пладалісцікам завязі), якія вісяць на расшчэпленым напалам стрыжаньку (карпафоры), што прадаўжаецца ў пладаножку.
т. 4, с. 196
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГЕТЭРАСПАРЫ́Я
(ад гетэра... + грэч. spora сяўба, насенне),
разнаспоравасць, утварэнне спор розных памераў у некаторых вышэйшых раслін (напр., у водных папарацей, селагінелавых і інш.). Буйныя споры (мегаспоры, або макраспоры) даюць жаночыя расліны, дробныя (мікраспоры) — мужчынскія. У пакрытанасенных раслін мікраспора (пылок) пры прарастанні дае мужчынскі заростак, мегаспора, якая ўтвараецца ў семязавязі, прарастае ў жаночы заростак — зародкавы мяшок.
т. 5, с. 209
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЎТАСО́МЫ
(ад аўта... + грэч. sōma цела),
усе храмасомы ў клетках раздзельнаполых жывёл і раслін, за выключэннем палавых храмасом.
т. 2, с. 120
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
тео́рия в разн. знач. тэо́рыя, -рыі ж.;
тео́рия позна́ния филос. тэо́рыя пазна́ння;
тео́рия отраже́ния филос. тэо́рыя адлюстрава́ння;
тео́рия стади́йного разви́тия расте́ний биол. тэо́рыя стады́йнага развіцця́ раслі́н;
тео́рия происхожде́ния ви́дов Да́рвина тэо́рыя пахо́джання ві́даў Да́рвіна.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аграбіяцэно́з
(ад агра- + біяцэноз)
згуртаванне раслін, жывёл і мікраарганізмаў, створанае ў выніку дзейнасці чалавека ў пасевах і пасадках культурных раслін.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
верасо́вы і (радзей) ве́расавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае дачыненне да верасу. Верасовы цвет. Верасовы мёд. □ Слыве найлепшым у пчалы ўзятак верасовы. Вялюгін.
2. у знач. наз. верасо́выя, ‑ых. Сямейства двухдольных раслін, да якога адносяцца верас, талакнянка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)