Verbum

◎ Прапазы́ка ’прапанова’ (Др.-Падб.). Няма ў іншых слав. мовах. Відаць, аўтарскі наватвор ад *прапазычыць (гл. зычыць, пазыка) або ад прапазыцыя (гл.) шляхам замены фіналі на прадуктыўны суф. ‑к‑a* параўн. характэрныя для народнай мовы станіка (< станцыя). паліца (< паліцыя) і пад. (Стан.).

Прыпа́с ’тое, што прыпасена; прыпасы; сродак самаабароны (зброя і пад.)’ (ТСБМ, Гарэц., Байк. і Некр., Др.-Падб., ТС), мн. л. прыпа́сы ’запасы’ (вільн., Сл. ПЗБ). Рус. при́па́с, припа́сы ’запас; прыпасы’, дыял. ’маёмасць, каштоўнасць’. Дэрыват з нулявым суфіксам ад прыпаса́ць, гл. запа́с.

Прыстро́міцца ’прыладзіцца, уладкавацца, прыстасавацца’, прыстро́млены ’прыладжаны да чаго-небудзь’ (Мат. Гом.), прыстро́м ’прымак’ (Мат. Маг.). Укр. пристроми́ти ’прыкалоць, прабіўшы чым-небудзь вострым (калом, дзідай і пад.)’. Да стром, стро́мкі, стрэ́мка (гл.). Беларускія словы маюць пераважна пераноснае значэнне ў параўнанні з украінскім.

◎ Пу́зе ’апоўзіны’: насячы пу́зя (пін., Лепка, вусн. паведамлю Відаць, трансфармаванае ў мове перасяленцаў з Навагрудчыны (з 1888 г.) палес. паўзе ’тс’ (гл. апоўзінах магчыма, у выніку характэрнага для часткі навагрудскіх гаворак чаргавання оў > у (вук ’воўк’, пу́ны ’поўны’ і пад.).

Пупны́ ’адросткі пер’яў’ (смарг., Сл. ПЗБ; глыб., ЛА, 1). У аснове слова *пупень, параўн. рус. пу́пень ’драўляная затычка ў лодцы’, паводле Фасмера (3, 408), ад пуп, відаць, пад уплывам асны́, аксны́ ’тс’ (гл.); збліжэнне з пень у пянькі ’тс’. Гл. пупінак.

Пустапаро́жні разм. ’неабгрунтаваны, беспадстаўны, нікчэмны’ (ТСБМ). На базе фразеалагізма пераліваць з пустога ў парожняе, г. зн. рабіць бескарысную справу; параўн. іншыя падвойныя “сінанімічныя” ўтварэнні тыпу нагалабо́ску ’на босую ногу’ — паводле ўстойлівага спалучэння го́лы і бо́сы, г. зн. зусім бедны, і пад.

Раса́нкі толькі мн. л. ’расліна святаяннік звычайны, Hypericum perforatum L.’ (Ласт., Кіс.). Фанематычны варыянт рася́нкі (гл. рася́нка), верагодна, пад уплывам раса ₁ ў сувязі са звычайным распаўсюджаннем расліны ў “расістых” месцах, у тым ліку на лугах, па берагах рэк і азёр.

Са́ндвіч ’дзве складзеныя разам скібачкі хлеба з маслам, сырам, каўбасой і пад. між імі’ (ТСБМ). Праз рус. са́ндвіч ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 80) з англ., у якой ад імя лорда Sandwich, які, як гавораць, увёў гэту страву ва ужыванне (ССРЛЯ, 13, 162).

Стазь ‘калона’: стазі салдат (халоп., Стан.). Сюды ж, магчыма, стаг ‘рад будынкаў, якія знаходзяцца пад адной страхой’ (беласт., Сл. ПЗБ), ст.-бел. стязи: стоять стязи ‘стаяць вайсковыя атрады’ (Ст.-бел. лексікон). Відаць, звязана з сцяг ‘група вялікіх прадметаў, утвараючых шэраг’, гл.

Тулма́ч ‘перакладчык’ (Бяльк.), тулма́чыць ‘тлумачыць’ (Бяльк, Юрч. Вытв.), тулма́чаннік ‘той, хто тлумачыць’ (Юрч. СНЛ), тулма́чыньня ‘тлумачэнне’ (Юрч. Вытв.). Мясцовы варыянт да талмач (гл.) з заменай а > у пад уплывам наступнага л у гаворках з дысімілятыўным аканнем, гл. Крывіцкі, Дыялекталогія, 182.