Сенгнгус (сенгогусъ) ‘нейкая хвароба рагатай жывёлы, выкліканая паяданнем павуціны з травой, пасля чаго выяўляецца цячэнне сліны і жывёла перастае прымаць ежу’; для лячэння “бросаютъ кровь и стираютъ дегтем носовые отверстия, языкъ и крестецъ” (навагр., Яшк. Мясц.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ана́мніі
(ад ан- + амніён)
ніжэйшыя пазваночныя жывёлы (кругларотыя, рыбы, земнаводныя), у якіх у працэсе эмбрыянальнага развіцця не ўтвараюцца амніён і алантоіс.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
герэфо́рды
(ад англ. Herefordshire = назва графства ў Англіі)
парода буйной рагатай жывёлы мяснога напрамку, якая выведзена ў Англіі ў 18 ст.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гіпадэрмато́з
(ад гіпа- + дэрматоз)
хвароба буйной рагатай жывёлы, выкліканая лічынкамі падскурных аваднёў, якая суправаджаецца запаленчымі працэсамі ў паражоных тканках і органах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
малю́скі
(фр. mollusque, ад лац. molluscus = мяккі)
беспазваночныя мяккацелыя жывёлы, звычайна пакрытыя ракавінамі; пашыраны ў морах, прэсных водах і на сушы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сімента́лы
(ням. Simmental = назва ракі ў Швейцарыі)
парода выведзенай у Швейцарыі буйной рагатай жывёлы, якая вызначаецца высокімі малочнымі і мяснымі якасцямі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ста́туя
(лац. statua)
1) скульптурны вобраз чалавека або жывёлы, які звычайна размяшчаецца на пастаменце;
2) перан. халодны, пазбаўлены жыццёвай энергіі чалавек.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
субпраду́кты
(ад суб- + прадукт)
харчовыя прадукты, акрамя мясной тушы, якія атрымліваюцца пры разбіранні забітай жывёлы (печань, язык, ныркі, мозг і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АЙРШЫ́РСКАЯ ПАРО́ДАбуйной рагатай жывёлы.
Малочнага кірунку. Выведзена ў 18 ст. ў Шатландыі ў графстве Эр (Ayr, Ayrshire) скрыжаваннем мясцовай жывёлы з шартгорнскай, джэрсейскай, гернзейскай і галандскай пародамі. Гадуюць у Расіі, ЗША, Канадзе, Фінляндыі, Швецыі, Вялікабрытаніі, Аўстраліі. Выкарыстоўваюць для скрыжавання з мясц. жывёлай, каб павысіць тлушчамалочнасць.
Жывёла нізкарослая, мае моцны і лёгкі касцяк, добра развітае вымя. Масць чырвона-пярэстая. Жывая маса нованароджаных цялят 28—30 кг, ва ўзросце 12 месяцаў 240—260 кг, дарослых кароў 450—500 і быкоў 700—800 кг. Надой кароў за лактацыю 4200—5200 кг пры сярэдняй тлустасці малака 3,9—4,4%, рэкордны надой — больш за 10 тыс.кг. Сутачныя прыросты бычкоў на адкорме 750—800 г, забойны выхад дарослых жывёл 52—54%.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АБО́РА,
1) традыцыйная гаспадарчая пабудова на Беларусі для кароў. У 16—пач. 20 ст. будавалі з бярвення ці дыляў («у вянок», «замётам у шулы»), часам сцены плялі з лазовых дубцоў і абмазвалі глінай. У сял. гаспадарках абора — вял.хлеў. У фальварках і маёнтках аборы будавалі звычайна на 4—8 памяшканняў (кожнае мела асобныя вароты), згрупаваных прамавугольнікам вакол двара і звязаных адно з адным у суцэльную забудову. Такі комплекс часта злучаўся варотамі з падвор’ем, гумнішчам. У аборах вылучаліся памяшканні для цельных кароў, маладняку, маглі ўваходзіць таксама птушнікі, стайні, жылыя і гасп. будынкі для парабкоў.
2) Загароджаная частка двара для дзённага ўтрымання хатняй жывёлы (дзяннік).
3) Загон для жывёлы на выпасах.
4) Вяровачка з пянькі, лёну ці раменны пасак для прымацоўвання лапця і анучы.
