дале́й, прысл.

1.

Выш. ст. да прыслоўя далёка. Бачыць вока далёка, а розум яшчэ д. (прыказка).

2. Наперадзе, на пэўнай адлегласці.

Д., за жытам, пачынаецца бярэзнік.

3. Затым, потым, у далейшым.

Д. усё будзе добра.

4. Працягваючы пачатае.

Чытаць д.

І гэтак далей (скарочана і г.д.) — ужыв. ў канцы пералічэння як указанне на тое, што пералічэнне можа быць працягнута.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

аказа́цца¹, акажу́ся, ака́жашся, ака́жацца; акажы́ся; зак.

1. Стаць, з’явіцца ў сапраўднасці кім-, чым-, якім-н.

Мікола аказаўся добрым настаўнікам.

Аказалася, што хлопцы ведалі адзін аднаго.

2. Апынуцца дзе-н., у якім-н. месцы, трапіць куды-н.

Дырэктар аказаўся на сходзе.

3. Знайсціся, быць у наяўнасці.

Добра, што з сабою аказаліся грошы.

|| незак. ака́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

пато́п, -у, м.

1. Паводле біблейскай легенды: паводка, якая за грахі людзей затапіла нібыта ўсю Зямлю.

Сусветны п.

Пасля нас хоць п.! (каб толькі нам было добра; неадабр.).

2. Разводдзе, паводка; пра многа разлітай вады дзе-н. (разм., жарт.).

У нізінах вясною — цэлы п.

Што тут за п. у вас у хаце?

|| прым. пато́пны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

сабе́², часц. (разм.).

Ужыв. пры дзеясловах або займенніках для абазначэння і падкрэслівання спакойнага, свабоднага, незалежнага дзеяння.

Еду с. і ні пра што не думаю.

Што яна с. думае?

Нішто сабе (разм.) — не дрэнны.

Няхай (хай) сабе (разм.) — добра, хай будзе так.

Так сабе (разм.) —

1) нідобрае, ні дрэннае (пра каго-, што-н.);

2) проста так, несур’ёзна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

све́тлы, -ая, -ае.

1. Які ярка свеціць.

Светлая лямпачка.

2. Добра асветлены, яркі.

Светлыя палацы.

С. дзень.

3. Ясны, празрысты.

С. ручаёк.

4. Менш яркі па колеры ў параўнанні з іншымі, не цёмны.

Светлыя валасы.

Светлыя фарбы.

5. Радасны, нічым неазмрочаны, незасмучаны.

Светлая будучыня.

С. ўспамін.

6. Ясны, лагічны, праніклівы.

С. розум.

Светлыя надзеі.

|| наз. све́тласць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

стая́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. Прыпынак у час руху.

С. аўтобуса.

2. Месца, дзе размяшчаюцца на час прыпынку, на часовае жыхарства.

С. геолагаў.

С. добра прыстасавана для адпачынку.

3. Месца, дзе часова стаіць транспарт.

С. асабістых машын забаронена.

4. Месца пасялення людзей каменнага веку.

|| прым. стая́начны, -ая, -ае і стая́нкавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

узрасці́, -расту́, -расце́ш, -расце́; -расцём, -расцяце́, -расту́ць; -ро́с, -расла́, -ло́; зак.

1. Вырасці, стаць дарослым; узгадавацца; узышоўшы, вырасці (пра расліны).

Сыны ўзраслі.

Край, дзе я ўзрос, вабіць да сябе.

Жыта добра ўзрасло.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вырасці, стаць большым, мацнейшым, больш значным.

Сілы ўзраслі.

Узрасла актыўнасць.

Узрос аўтарытэт арганізацыі.

|| незак. узраста́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

укарані́цца, -раню́ся, -рэ́нішся, -рэ́ніцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пусціць глыбока карэнне, добра ўрасці ў зямлю.

Укараніўся пырнік у агародзе.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Трывала замацавацца, усталявацца.

Укаранілася такая звычка.

3. Абсталявацца дзе-н., умацаваць сваё становішча.

У. на новым месцы.

|| незак. укараня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. укаране́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Malum nullum est sine aliquo bono

Не бывае ліха без якогасьці дабра.

Не бывает худа без какого-либо добра.

бел. Няма ліха без дабра. Няма такога злога, каб не выйшла на добрае. Удача і бяда не прыходзіць адна. Красуйся да часу, бяда, прыйдзе і мая пара.

рус. Нет худа без добра. Худа без добра не бывает. Во вся ком худе не без добра. Нет худа без добра, и нет добра без худа.

фр. Chaque médaille a son révers (У всякой медали есть своя обратная сторона). A quelque chose malheur est bon (Для чеголибо и несчастье хорошо).

англ. Every cloud has a silver lining (У каждой тучки серебряная каёмка).

нем. Jeder Nachteil hat auch seinen Vorteil (Всякий недостаток имеет также своё преимущество). Jedes Ding hat zwei Seiten (Всякая вещь имеет две стороны).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

эўкарыёты

(ад гр. eu = добра + karyon = ядро)

арганізмы, якія ўтрымліваюць у сваіх клетках марфалагічна аформленае ядро (адна- і мнагаклетачныя раслінныя і жывёльныя арганізмы і грыбы); параўн. пракарыёты.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)