вось², часц. указ.

1. Ужыв. для ўказання на ўсё, што знаходзіцца або адбываецца ў непасрэднай блізкасці, непасрэдна перад вачамі або нібы перад вачамі.

Вось і наш аўтобус.

Вось тут прысядзем.

Вось гэтыя рэчы.

2. Ужыв. для ўказання на паслядоўную змену падзей, з’яў і пад., на раптоўнае і нечаканае іх паяўленне.

Усё сціхла, але вось зноў пачуўся нейкі шум.

3. Ужыв. пры выкананні якіх-н. эмоцый у клічных сказах разам з указаннем на прадмет, з’яву.

Ах, вось які ён чалавек!

Вось здарэнне дык здарэнне!

4. У спалучэнні з пытальным займеннікам і прыслоўем надае ім сэнс указання на што-н. у адпаведнасці з іх знач. (з націскам на слове «вось»).

Вось што я вам скажу.

Вось у чым сутнасць.

Вось якая справа.

Вось куды трапіў.

5. Ужыв. для большай выразнасці, звычайна ўзмацняючы, падкрэсліваючы значэнне наступнага слова.

Вось вы мне і патрэбны.

Вось і я пра гэта кажу.

6. Ужыв. замест звязкі пры іменным выказніку.

Добрасумленная і высокапрадукцыйная праца — вось гарантыя нашых поспехаў.

◊

Вось-вось (разм.) —

1) вось іменна, менавіта так;

2) зараз, неўзабаве.

Бацька вось-вось павінен прыйсці.

Вось вам! — атрымай(це) па заслугах.

Вось дык (разм., іран.) — ужыв. для выражэння агульнай ацэнкі чаго-н.

Вось дык гулец!

Вось дык сіла!

Вось...дык (разм.) — афармляе сказ са знач. ацэнкі або вялікай ступені праяўлення чаго-н.

Вось спецыяліст дык спецыяліст!

Вось стараецца дык стараецца!

Вось і — ужыв. пры ўказанні на завяршэнне чаго-н., наступленне чаго-н. жаданага, чаканага.

Вось і прыйшлі.

Вось і мы.

Вось і ўсё (ужыв. пры заканчэнні гаворкі ў знач. больш няма чаго дадаць).

Вось табе і... (разм.) — пачынае гаворку пра тое, што аказалася не такім, як чакалася.

Вось табе і адпачылі!

Вось табе і свята!

Вось табе і на або вось табе і раз або вось табе і маеш (разм.) — вокліч з выпадку чаго-н. нечаканага, выказванне здзіўлення, расчаравання.

Вось так — ужыв. пры выказванні пагарды, знявагі.

Вось яно што! або вось яно як! — выражэнне здзіўлення або ўразумення.

Вось яшчэ! (разм.) — ужыв. пры адмаўленні чаго-н., пры нязгодзе з чым-н. або пры адмоўных адносінах да чаго-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

пре́лесть ж.

1. (привлекательность) прыва́бнасць, -ці ж.; (красота) краса́, -сы́ ж., хараство́, -ва́ ср.; прыгажо́сць, -ці ж.; (пленительность) чаро́ўнасць, -ці ж.; (очарование) ча́ры, -раў ед. нет;

пре́лесть новизны́ прыва́бнасць навізны́;

пре́лесть лица́ прыва́бнасць (краса́, хараство́, прыгажо́сць) тва́ру;

что за пре́лесть!, кака́я пре́лесть! разг. яка́я краса́!, яко́е хараство́!;

пре́лести дереве́нской жи́зни хараство́ (прыгажо́сць) вяско́вага жыцця́;

2. в знач. сказ., разг. цудо́ўна;

про́сто пре́лесть про́ста цудо́ўна.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

form

[fɔrm]

1.

n.

1) фо́рма f.

2) фігу́ра f., во́нкавы вы́гляд (чалаве́ка, жывёліны)

3) фо́рма f. (пасу́дзіны)

4) спо́саб, мэ́тад -у m.

5)

а) фарма́льнасьць (як напр падава́ньне рукі́)

б) агу́льнапрыня́тая фо́рма; узо́р -у m.

6) блянк -а m.; анке́та f.

application form — блянк на зая́ву

7) до́бры фізы́чны або́ псыхі́чны стан

to keep in form — трыма́цца ў фо́рме (пра атле́та)

8) фо́рма f.

9) Brit.

а) кля́са f. (у шко́ле)

б) ла́ўка f.

2.

v.t.

1) надава́ць фо́рму

2) утвара́ць

3) арганізава́ць, заклада́ць (клюб)

4) Milit. стро́іць, выстро́йваць (полк)

to form oneself — выстро́йвацца (у лі́ніі)

5) утвара́ць (сло́ва, но́вую фо́рму); будава́ць (сказ)

6) склада́ць

to form an opinion — скла́сьці ду́мку, по́гляд

3.

v.i.

1) прыма́ць фо́рму

2) утвара́цца

3) стро́іцца (у гру́пы)

•

- bad form

- good form

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

відаво́чна

1. вводн. сл. вероя́тно, очеви́дно, по-ви́димому, по всей вероя́тности;

у шэсць гадзі́н я, в., бу́ду до́ма — в шесть часо́в я, вероя́тно (очеви́дно, по-ви́димому), бу́ду до́ма;

2. нареч., безл., в знач. сказ. я́вно, самоочеви́дно, заме́тно;

сёння ён в. супярэ́чыў сваі́м ране́йшым выка́званням — сего́дня он я́вно противоре́чил своим пре́жним выска́зываниям;

гэ́та было́ в., што яны́ ва ўсім падтры́млівалі нас — э́то было́ самоочеви́дно (заме́тно), что они́ во всём подде́рживали нас

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

со́рам, -му м.

1. стыд;

ён адчу́ў у душы́ страшэ́нны с. — он почу́вствовал в душе́ стра́шный стыд;

2. в знач. сказ. с инф. сты́дно;

с. табе́ рабі́ць гэ́так — сты́дно тебе́ де́лать так;

◊ згарэ́ць ад ~му — сгоре́ть со стыда́;

с. стра́ціць — стыд потеря́ть;

с. лю́дзям у во́чы глядзе́ць — сты́дно лю́дям в глаза́ смотре́ть;

~му не ве́даць — стыда́ не знать;

с. не дым, вачэ́й не вы́есць — посл. стыд не дым, глаза́ не вы́ест

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

zamknąć

зак. закрыць; замкнуць; зачыніць; загарнуць; заплюшчыць; перакрыць;

zamknąć drzwi — зачыніць (замкнуць) дзверы;

zamknąć książkę — загарнуць кнігу; zamknąć parasol — скласці парасон;

zamknąć ulicę — перакрыць вуліцу;

zamknąć w nawiasy — узяць у дужкі;

zamknąć posiedzenie — закрыць пасяджэнне;

zamknąć zdanie — закончыць сказ;

zamknąć obwód — эл. замкнуць ланцуг;

zamknąć kran — закрыць (закруціць) кран;

zamknąć radio — выключыць радыё;

zamknąć bilans — а) бух. скласці баланс;

падвесці вынікі;

zamknij buzię (gębę, pysk)! груб. разм. змоўкні!; сціхні!; закрый ляпу (зяпу)!

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

прочь

1. нареч. (в сторону) прэч;

он бы́стро пошёл прочь от меня́ ён шпа́рка пайшо́ў прэч ад мяне́;

2. межд. прэч; (вон) вон; (долой) дало́ў;

прочь с доро́ги! прэч з даро́гі!;

прочь отсю́да! прэч (вон) адгэ́туль!, прэч (дало́ў) з маі́х вачэ́й!;

ру́ки прочь! ру́кі прэч!;

◊

не прочь в знач. сказ. не су́праць, не ад таго́, каб…;

он не прочь отдохну́ть ён не су́праць (не ад таго́, каб) адпачы́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

чу́до ср. (мн. чудеса́)

1. цуд, род. цу́ду м.; (диво) дзі́ва, -ва ср.;

соверши́ть чу́до зрабі́ць цуд;

чу́дом спасти́сь от сме́рти цу́дам вы́ратавацца ад сме́рці;

каки́м-то чу́дом не́йкім дзі́вам (цу́дам);

чудеса́ герои́зма цу́ды гераі́зму;

чу́до иску́сства, те́хники цуд маста́цтва, тэ́хнікі;

2. в знач. сказ. дзі́ва, дзі́ўна;

э́то про́сто чу́до! гэ́та про́ста дзі́ва!;

чу́до, что дзі́ва (дзі́ўна), што;

◊

чу́до-богаты́рь цу́да-во́лат;

чудеса́ в решете́ цу́ды ў рэ́шаце.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

ззяць, ззяю, ззяеш, ззяе; незак.

1. Вылучаць ззянне; ярка свяціць. Зоркі — бліскучыя, ззяюць, пераліваюцца. □ Высока ззяла ў небе сонца, прыветліва шумела пад ветрам маладая бярозка. Гамолка. // чым і без дап. Быць ярка асветленым, залітым святлом. Справа, у лесе, высокія санаторныя будынкі ззяюць агнямі і тушаць над сабою зоры. С. Александровіч. Золатам ззяе ўсход. Танк. // перан. Быць, паяўляцца ва ўсёй велічы, славе, бляску. У выдатным сузор’і вялікіх сыноў рускага народа ярка ззяе слаўнае імя.. Суворава — фельдмаршала і генералісімуса рускай арміі. «Беларусь». // чым і без дап. Вылучацца яркім колерам, чысцінёй, навізной. Ззяе фарбаю новай Кабінетны раяль. Бачыла. Два ордэны ззяюць яго баявыя, Яны за Бярозу, за Мінск і за Кіеў. Хведаровіч.

2. Блішчаць, зіхацець, адбіваючы святло, прамяні. Як хораша пад месяца святлом Прайсціся полем ціхім, Звонкім гаем Ці паўз раку, што ззяе серабром. Астрэйка. Бліскучаю сталёваю стужкаю ззяе Прыпяць. Колас. // перан.; чым. Вылучацца якімі‑н. заслугамі, вартасцямі. [Язва:] І вы сёння ззяеце водбліскам славы, як спадарожнік гэтага вялікага свяціла. Крапіва.

3. Блішчаць ад радасці, шчасця (пра вочы); свяціцца ад радасці, шчасця (пра твар). Упершыню паглядзеў ён на бацьку вачамі, якія ззялі ад шчасця і захаплення. Мележ. Твары.. [людзей] ззялі радасцю. Кавалёў. // перан.; чым. Паказваць сваім выглядам пачуццё радасці, шчасця (пра чалавека). Мала таго, што гаварыла .. [Вераніка] выразна, правільна будуючы кожны сказ, у яе яшчэ быў надзвычай прыемны голас, і сама яна ў гэты час ззяла нябачаным хараством... Навуменка. // перан. Ярка праяўляцца ў чым‑н. (пра пачуцці). Радасць ззяла ў вачах людзей. □ Юнакоў, дзяўчат усмешкі Ззяюць водбліскам зарніц. Жычка.

4. Быць адкрытым, паказваць глыбіню, правал (пра яму, рану і пад.). Ля падножжа гары ззяў уваход у пячору. Шыцік. Яшчэ здалёк хлопцы ўбачылі, што частка даху дэпо знесена і ў адной з сцен ззяе велізарная прабоіна. Шчарбатаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жах I (род. жа́ху) м.

1. у́жас; страх; (сильное волнение) тре́пет;

яго́ ахапі́ў ж. — его́ охвати́л у́жас (страх);

наганя́ць ж. на каго́-не́будзь — приводи́ть в тре́пет кого́-л.;

2. (трагическое явление) у́жас;

жа́хі вайны́ — у́жасы войны́;

3. прост. (нечто страшное) стра́сти мн.;

ж. ды і то́лькі — стра́сти да и то́лько;

4. в знач. нареч. у́жас;

ж. як далёка — у́жас как далеко́;

5. в знач. сказ. у́жас;

про́ста ж.! — про́сто у́жас!

жах II межд. бах, бац

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)