павы́сіцца, ‑вышуся, ‑высішся, ‑высіцца; зак.

1. Стаць больш высокім. Узровень вады павысіўся. □ Нерастуе лінь з сярэдзіны мая да другой паловы ліпеня, калі тэмпература вады павысіцца да 20–21°C. Матрунёнак.

2. Павялічыцца, стаць большым. Надоі павысіліся. □ [Русаковіч:] Калі ўмела і з душой узяцца за справу, дык і план будзе выкананы, і сабекошт не павысіцца. Крапіва. // Палепшыцца. Павысіліся веды вучняў. Павысіўся культурны ўзровень. Павысіўся аўтарытэт установы.

3. Разм. Перайсці на больш высокую пасаду. Павысіцца па службе.

4. Стаць мацнейшым, стаць больш высокім па тону. І раптам павысіўся ў Міхася голас. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

А́збука < рус. азбука. Больш старое абецадла запазычана з польскай мовы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Азла́шчы ’асабліва, тым больш’ (Арх. Бяльк., Гарэц.) < польск. a zwlaszcza.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дыяпі́р

(гр. diapeiro = пранізваю)

антыклінальная складка, утвораная ў выніку выдаўлівання пластычных асадачных горных парод больш цвёрдай тоўшчай, што ляжала над імі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

варо́жы, ‑ая, ‑ае.

1. Вельмі непрыязны, поўны варожасці, нянавісці. Варожыя адносіны. Варожы позірк. □ Лес рабіўся больш і больш непрыхільным, чужым, .. варожым. Колас. // Які знаходзіцца ў стане варожасці. Варожыя класы.

2. Непрыяцельскі. Хутка танкі прарваліся ў варожы тыл. Мележ. Вестка аб акружэнні з хуткасцю маланкі даляцела і да варожай абароны, наганяючы смяртэльны жах і дэзарганізуючы абарону. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

выклада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.

1. Вучыць каго‑н. чаму‑н., перадаючы звесткі з якой‑н. галіны ведаў. Выкладаць родную мову.

2. і без дап. Займацца педагагічнай практыкай, працаваць настаўнікам. Выкладаць у школе.

3. Выказваць, тлумачыць. Выкладаць свае думкі. □ Па меры таго, як выкладаў Сцёпка свой план, слухачы ўсё больш і больш захапляліся ім. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тыра́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., каго-што.

1. Праяўляць дэспатызм, жорсткасць у адносінах да каго‑н. Фашызм, які тыраніў Польшчу столькі год, больш сюды не вернецца. Пестрак.

2. Здзекавацца з каго‑н., мучыць каго‑н., прыгнятаць. — Я тыраню маці ўдзень і ўночы .. з-за майго кашлю маці пакутуе больш за мяне. Бядуля. [Іван:] — Я тыраніў цябе, Оля? Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

закампастава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.

Залажыць для атрымання кампосту; ператварыць у кампост. — Мы закампаставалі ўжо больш чым тры тысячы вазоў гною. Пянкрат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзяво́часць, ‑і, ж.

Уласцівасць дзявочага; свежасць, цнатлівасць. Ад погляду майго Лідка трохі бянтэжыцца. І гэта першая адзнака дзявочасці яшчэ больш красіць яе. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папо́ўніцца, ‑ніцца; зак.

Стаць больш поўным ад дабаўлення чаго‑н.; павялічыцца. Неўзабаве атрад напоўніўся новымі байцамі. Залескі. Вучэбныя майстэрні папоўніліся новым абсталяваннем. «Весці».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)