Распалта́ць ’разабраць (напр., кабана)’, ’анатаміраваць (труп)’, распалта́ч ’той, хто разбірае кабана’, сюды ж ро́спалаць (гл.), ро́спаласць ’разразанне; анатаміраванне’ (Ласт.). У выніку метатэзы ад расплата́ць (гл.). Магчыма, пад уплывам полць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скразня́к ‘скразны вецер’ (ТСБМ). Да скразны́ < скрозь з суф. ‑ак. Сюды ж скрасе́нны ‘нідзе не сточаны, суцэльны’ (Варл.) з аглушэннем ‑з‑ у інтэрвакальным становішчы, відаць, пад уплывам маўленчай формы скрось.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скры́га ‘крыга’, ‘пласт узаранай зямлі’, скрыга́н ‘скрыль’ (Шатал.; віл., шчуч., Сл. ПЗБ), скры́га, скрыжа́ліна ‘кавалак лёду, мёрзлай зямлі, солі і інш.’ (Варл., Ян.). Гл. крыга. Семантыка пад уплывам скрыль (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Слу́па, слупа́ прысл. ‘дубка (станавіцца)’, слупка́ ‘тс’ (ганц., шчуч., Сл. ПЗБ), слупкава́ць ‘станавіцца дубка’ (іўеў., там жа). Да слуп (гл.) па тыпу прыслоўяў на ‑а, параўн. ду́ба, стаяка́ і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Соўбіль ‘недарэка, які мяшаецца ў чужыя справы’ (Варл.). Відаць, да со́ваць (гл.), утворана ад варыянта асновы ‑со́ўваць (параўн. засо́ўваць, перасо́ўваць і пад.) праз дэвербатыў *соўба з суф. ‑ель (фанетычна ‑іль).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тарча́к ’галоўны корань дрэва, старчак’ (паст., Расл. св.), тарчма́к ’тс’ (бялын., ЛА, 1). Назоўнікі ад тарча́ць, паралельнага да тырча́ць (гл.), параўн. яшчэ старча́к ’тс’; апошняя форма пад уплывам тарчма, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ту́лю-ту́лю — выклічнік, які перадае ігру на дудцы (ТС), тулюлю́ — імітацыя плачу: jak dam, to zawiedziész tululú (ваўк., Федар. 4). Гукаперайманні, параўн. славен. tuliti ‘выць, раўсці’, дыял. ‘трубіць’ і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Mntel

m -s, Mäntel

1) паліто́, плашч, шыне́ль, фу́тра

2) по́крыва, схоў

nter dem ~ der Nacht — пад по́крывам но́чы

3) тэх. кажу́х, абало́нка, пакры́шка

◊ den ~ nach dem Wnde hängen [drhen, khren] — ≅ трыма́ць нос па ве́тру

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Schlier

m -s, -

1) вэ́люм

2) перан. по́крыва, засло́на

den ~ lüften — прыпа́дняць засло́ну над чым-н., зняць засло́ну

nter dem ~ der Nacht — пад по́крывам но́чы

es liegt ein ~ darüber — гэ́та пакры́та це́мрай невядо́масці

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

брэх, ‑у, м.

Характэрныя для сабак, лісоў і некаторых іншых звяроў гукі. Заўважыўшы людзей і нарабіўшы брэху, з-пад хаты выбег пярэсты цыбаты сабака. Адамчык. З задумы лесніка вывеў брэх незнаёмага сабакі. Шчарбатаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)