Мялён ’млён’ (Гарэц., Др.-Падб., Касп., Сл. ПЗБ), міёр. ’чалавек, які многа есць’ (З нар. сл.), валож. ’балбатун’ (Сл. ПЗБ). Да млён (гл.). Карэннае ‑я‑ другаснае (пад уплывам меле, мелюць).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Накуры́ць ’напыліць’: Накурыў ужо пʼаском аўтобус (свісл., Сцяшк. Сл.), параўн. таксама: аж пыл курыць (ТСБМ). Да курыць ’пускаць дым, куродыміць’, магчыма, пад уплывам польск. kurz ’пыл’ ці kurzyć ’пускаць пыл’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Нацуркава́ць ’упэўніць, пераканаць’ (кап., Жыв. сл.). Экспрэсіўнае ўтварэнне, у якасці асновы можна дапусціць цокаць, цыркаць ’журчаць, цвыркаць’ ад гукапераймальнага цур! або цыр!, што перадаюць шматразовае паўтарэнне аднастайных гукаў і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Не́будзь ’зло; хвароба’ (Ян.). З не і быць, параўн. небулі́ца (= *небыліцы) ’небыццё’ (ТС), хутчэй за ўсё табуізаваны выраз для паняцця ’смерць’, параўн. не́мач ’хвароба’, не́жыць ’тс’, небы́т ’смерць’ і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Не́каць ’аднеквацца, гаварыць «не»’ (Нас.). Ад не шляхам т. зв. ^‑суфіксацыі, пры дапамозе якой утвараюцца дзеясловы ад выклічнікаў, гукапераймальных слоў і г. д., параўн. нукаць, нокаць (ад но!) і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Патрана́т ’апякунства; выхаванне дзяцей-сірат пад кантролем дзяржаўных органаў’ (ТСБМ), ст.-бел. патронатъ ’апякунскае таварыства’ (XVII ст.). Запазычана са ст.-польск. patronat ’тс’, якое з лац. patrōnātus ’патранат, правы патрона’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пе́ндарка (пе́ндарко) ’божая кароўка’ (ст.-дар., ЖНС). З педарка (гл.), у якім ‑д‑ пад уплывам паралельнай формы: петаркафедарка; другасная назалізацыя, параўн. пе́дуркасе́дурка, сэ́ндаркапе́ндарка (Жыв. св., 83–85).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пе́ран ’пярун’ (светлаг., рэч., Мат. Гом.), персть ’пярун’, ’гром’ (Ян.). βμ пярун (гл.). Націск на першым складзе, магчыма, пад уплывам польск. piorun ’маланка, грому аднак змены ў вакалізме застаюцца нявыплачанымі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пецярэ́ня ’мянушка каровы, якая нарадзілася ў пятніцу’ (лаг., Сл. ПЗБ; Варл.). Семантычна звязана з пяць, пяты дзень ’пятніца’, паводле мадэлі аўтарэня (гл.); суфіксацыя, магчыма, пад балтыйскім уплывам (Лекс. балтызмы, 20).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прылу́дзіць ’адбяліць (напрыклад, палатно)’ (паст., Сл. ПЗБ). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад луг3 ’шчолак з попелу, залітага варам’ (гл.) з чаргаваннем у фіналі асновы, магчыма, пад уплывам лудзіць ’пакрываць палудай’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)