a mounted telescope — тэлеско́п, гато́вы для карыста́ньня
3) накле́ены на кардо́н або́ палатно́(пра карці́ну)
4) аса́джаны, апра́ўлены
a mounted jewel — апра́ўлены кашто́ўны ка́мень
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Брус, брусо́к. Рус.брус, ‑ок, укр.брус і да т. п., польск.brus, чэш.brus, балг.брус, серб.-харв.бру̑с і г. д. Слав.*brusъ ’брус; тачыльны камень’. Аблаутная форма да *brъs‑ (параўн. ц.-слав.бръснѫти ’скрэбці, брыць’). Далей параўноўваюць літ.braũkti ’выціраць і да т. п.’; ст.-ісл.brúna ’тачыць’ і інш. Бернекер, 91; Праабражэнскі, 1, 42; Брукнер, 42; Фасмер, 1, 220; Слаўскі, 1, 45 (*bhrou‑k̑‑ ’церці, здзіраць’); Махэк₂, 68 (іншая версія). Булыка (Запазыч.) лічыць ст.-бел.брус паланізмам. Няпэўна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
накаці́ць, ‑качу, ‑коціш, ‑коціць; зак.
1.чаго. Прыкаціць нейкую колькасць чаго‑н. Накаціць бярвення.
2.што. Ускаціць што‑н. на якую‑н. паверхню. Накаціць камень на дошку.
3.(1і2ас.неўжыв.); перан. Тое, што і накаціцца (у 3 знач.). Потым, за кароткай хвілінкаю наіўнай і нясмелай падазронасці, накоціць хваля пяшчотнасць і ўдзячнасці.Савіцкі.
4.што. Спец. Коцячы, вярнуць гармату на зыходнае месца пасля яе адкату ў выніку выстралу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палёгка, ‑і, ДМ ‑гцы; Рмн. ‑гак; ж.
1.Дзеяннеістанпаводлезнач.дзеясл. палегчыць.
2. Пачуццё заспакаення, вызвалення ад трывогі, непакою і пад. Лемяшэвіч выцер хусцінкай лоб і ўздыхнуў, адчуўшы раптам такую палёгку — быццам камень з сэрца скаціўся.Шамякін.
3. Поўнае або частковае вызваленне ад выканання ўстаноўленых законам якіх‑н. абавязкаў. Яшчэ пазалетась [Глушак] падзяліў гаспадарку з Яўхімам.. Думаў — галоўнае — падаткі зрэжуць, палёгку нейкую дадуць.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Заўпарціцца, уперціся. [Янка] зацяўся як камень і маўчыць.Дамашэвіч.[Саўка] зацяўся і ўпарта адмаўляў, што бачыўся з паўстанцамі і гаварыў з імі.Колас.
2. Затаіць у сабе свае думкі, пачуцці. Зацяўся хлопец, сціснуў зубы, Каб сэрца болі заглушыць.Колас.// Затаіць злосць на каго‑н. З таго моманту, як у [Васілёва] сэрца запала падазронасць на Аўгінню.., ён зацяўся на яе.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усярэ́дзіне, прысл. і прыназ.
1.прысл. Унутры, у цэнтры чаго‑н. Міхась схапіў рагожу і.. стаў вышароўваць бітон усярэдзіне і зверху.Дайліда.Золка за плячыма, ные і ные ўсярэдзіне, як на што нядобрае.Пташнікаў.Смешныя ў .. [Курта] выходзілі пячонікі: зверху вуголле, а ўсярэдзіне цвёрдыя, як камень, — ні ўкусіць, ні ўгрызці.Ракітны.
2.прыназ.зР. Пасярод. З налітымі крывёю вачамі, каровы равуць, грабуць капытамі зямлю... Усярэдзіне статка — на невялікім пятачку — воўк.Бяспалы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
найсці́Iсов.
1.в разн. знач. найти́; (натолкнуться на кого-, что-л. — ещё) набрести́; (прийти в каком-л. количестве — ещё) привали́ть;
хма́ра найшла́ на со́нца — ту́ча нашла́ на со́лнце;
◊ найшла́ каса́ на ка́мень — нашла́ коса́ на ка́мень
найсці́IIсов., разг., см. знайсці́1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
звярну́цьсов.
1. (повернуть в сторону) сверну́ть, свороти́ть; завороти́ть;
2. (изменить положение) сверну́ть; свороти́ть;
з. ка́мень — сверну́ть (свороти́ть) ка́мень;
3.разг. (выбросить) свали́ть;
з. воз пяску́ — свали́ть воз песка́;
4.разг. (беспорядочно сбросить в одно место) свали́ть;
з. усё ў ку́чу — свали́ть всё в ку́чу;
5.разг. (вывихнуть) сверну́ть;
з. шы́ю — сверну́ть ше́ю;
6. (внимание) обрати́ть; (взгляд) устреми́ть;
з. на сябе́ ўва́гу — обрати́ть на себя́ внима́ние;
◊ го́ры з. — го́ры свороти́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АНГІДРЫ́Т
(ад ан... + грэч. hydōr вада),
1) мінерал класа сульфатаў Са(SO4). Крышталізуецца ў рамбічнай сінганіі. Крышталі тоўстатаблітчастыя, прызматычныя, ігольчастыя. Зярністыя, валакністыя агрэгаты, канкрэцыі. Бясколерны ці блакітнаваты, шэры. Бляск шкляны. Цв. 3,5—3,8. Шчыльн. 2,9—3 г/см³. Паглынаючы ваду, пераходзіць у гіпс. Асадкавы гідратэрмальны мінерал. Выкарыстоўваецца як звязвальнае рэчыва, угнаенне, сыравіна для атрымання сернай к-ты, вырабны камень.
2) Асадкавая парода, складаецца пераважна з мінералу ангідрыту. Выкарыстоўваюць як угнаенне, цэмент і інш. На Беларусі трапляецца ў адкладах сярэдняга і верхняга дэвону.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БІРУЗА́
(ад перс. фірузе),
мінерал класа фасфатаў, водны гідраксілфасфат медзі і алюмінію, CuAl6[PO4]4(OH)8·5H2O. Мае прымесі жалеза, кальцыю, цынку і інш.
Крышталізуецца ў трыкліннай сінганіі. Утварае масіўныя, шчыльныя або скрытакрышталічныя да буйназярністых агрэгаты. Колер ад блакітнага да зялёнага. Бляск матавы, васковы. Цв. 5—6. Шчыльн. 2,6—2,9 г/см³. Другасны мінерал, утвараецца ў арыдных абласцях пры ўздзеянні паверхневых водаў на гліназёмныя пароды. Паўкаштоўны камень. Зялёныя разнавіднасці выкарыстоўваюцца як ювелірна-вырабныя камяні. Радовішчы ў Іране, Таджыкістане, Узбекістане, ЗША і інш.
