ГАЛАГЕНАВАДАРО́ДЫ,
хімічныя злучэнні галагенаў з вадародам, HX (X-F, Cl, Br, I). У звычайных умовах газы (акрамя фторыстага вадароду HF — бясколерная вадкасць) з рэзкім пахам, добра растваральныя ў вадзе. Водныя растворы галагенавадародаў — моцныя к-ты, акрамя раствору HF (к-та сярэдняй сілы). Гл. таксама Бромісты вадарод, Ёдзісты вадарод, Хлорысты вадарод.
т. 4, с. 445
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
гара́чы, -ая, -ае.
1. Які мае высокую тэмпературу, моцна нагрэты.
Гарачая пліта.
Гарачае лета.
Г. цэх (таксама перан.: увогуле шкодная вытворчасць). Падаць гарачае (наз.). Гарачая апрацоўка металаў.
2. перан. Поўны сілы, страсны, палкі.
Г. заступнік.
3. перан. Вельмі напружаны, які праходзіць у інтэнсіўным, напружаным рытме.
Гарачая работа.
Г. бой.
Гарачая пара жніва.
4. перан. Запальчывы, нястрыманы.
◊
Гарачая галава — пра залішне паспешлівага, нястрыманага чалавека.
Па гарачых слядах — адразу.
Пад гарачую руку (разм.) — у момант злосці, раздражнення.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
меха́ніка, -і, ДМ -ніцы, ж.
1. Раздзел фізікі аб руху цел у прасторы і сілах, якія выклікаюць гэты рух.
Тэарэтычная м.
2. Галіна тэхнікі, што займаецца пытаннямі прымянення вучэння пра рух і сілы для вырашэння практычных задач.
Прыкладная м.
3. перан. Складаная будова, сутнасць чаго-н. (разм.).
Хітрая м.
○
Нябесная механіка — раздзел астраноміі, які вывучае рух нябесных цел Сонечнай сістэмы.
|| прым. механі́чны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
М. рух.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
а́рмія, -і, мн. -міі, -мій, ж.
1. Сукупнасць узброеных сіл дзяржавы.
Служыць у арміі.
Дзеючая а. (войска, якое ў час вайны знаходзіцца на фронце).
2. Сухапутныя ўзброеныя сілы ў адрозненне ад марскіх і паветраных сіл.
3. Аператыўнае вайсковае аб’яднанне з некалькіх карпусоў, дывізій аднаго або некалькіх родаў войск.
Танкавая а.
4. перан., каго. Наогул — вялікая колькасць нечым аб’яднаных людзей.
А. настаўнікаў.
А. змагароў за мір.
|| прым. арме́йскі, -ая, -ае (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рыча́г, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Устройства, якое мае пункт апоры і служыць для ўраўнаважвання болынай сілы пры дапамозе меншай, а таксама для выканання якой-н. работы.
Падважыць груз рычагом.
Р. скорасці.
Рычагі кіравання (таксама перан.).
2. перан. Сродак, якім можна паўздзейнічаць на каго-, што-н., прывесці каго-, што-н. у рух.
Пісьменнасць — р. культуры.
|| памянш. рычажо́к, -жка́, мн. -жкі́, -жко́ў, м. (да 1 знач.).
|| прым. рыча́жны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Р. механізм.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уварва́ць, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак.
1. што і чаго. Хуткім рухам вырваць невялікую частку чаго-н.
У. жменю сена.
У. грошай (перан.). У. часу для размовы (перан.: выкраіць).
2. што і чаго. Прымусіць каго-н. патраціць час, энергію, сілы і пад. (разм.).
Колькі ён мне здароўя ўварваў!
3. каго і без дап. Укусіць.
Сабака ўварваў за нагу.
|| незак. урыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
каэрцытыме́трыя
(ад лац. coercitio = стрымліванне + -метрыя)
адзін са спосабаў магнітнага кантролю паўфабрыкатаў і вырабаў з ферамагнітных сплаваў, у аснову якога пакладзена вымярэнне іх каэрцытыўнай сілы (гл. каэрцытыўны).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ні́мфа
(гр. nymphe)
1) бажаство ў вобразе жанчыны, якое ўвасабляе розныя сілы прыроды ў старажытнагрэчаскай міфалогіі;
2) стадыя ў развіцці большасці членістаногіх жывёл з няпоўным іх ператварэннем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
regulacja
ж. рэгуляванне; рэгуляцыя;
regulacja siły głosu — рэгуляцыя сілы голасу;
regulacja cen — рэгуляванне (упарадкаванне) цэн;
regulacja urodzin — рэгуляванне нараджальнасці
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
pokrzepiać
незак.
1. падмацоўваць;
pokrzepiać siły snem — падмацоўваць сілы сном;
2. падбадзёрваць;
pokrzepiać kogo na duchu — падтрымліваць, падбадзёрваць каго
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)