гру́дзі, -дзе́й, Т -дзьмі́, -дзя́мі.
1. Пярэдняя частка тулава ад шыі да жывата, а таксама поласць гэтай часткі тулава.
Шырокія г.
Боль у грудзях.
Біць (сябе) у грудзі (таксама перан.: ад роспачы або запэўніваючы ў чым-н.).
2. Малочныя залозы ў жанчыны.
Карміць дзіця грудзьмі.
Адняць ад грудзей.
3. Верхняя пярэдняя частка адзення.
Вышыць г. ў сукенцы.
|| прым. грудны́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).
Грудное дзіця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
замкну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -нёны і -ну́ты; зак.
1. што. Зачыніць на замок, на ключ.
З. дзверы.
З. хату.
2. каго-што. Памясціць куды-н., зачыніўшы на замок.
З. ката ў каморы.
З. паперы ў скрынку.
3. што. Злучыць канцы, крайнія часткі чаго-н.
З. электрычны ланцуг.
З. кола акружэння.
|| незак. замыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| прым. замыка́льны, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).
Замыкальныя мускулы (у малюска).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абмярцве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Страціць адчувальнасць, стаць нежывым (пра клеткі, тканкі, часткі цела).
2. перан. Стаць нячулым пад уплывам чаго‑н.; змярцвець, анямець; акамянець. Твар Паліводскага.. то чырванеў, то зелянеў, то бялеў, то зноў чырванеў. Нарэшце ён як бы абмярцвеў, і вочы быццам ашклянелі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адле́жаць, ‑жу, ‑шыш, ‑жыць; зак.
1. што. Доўга або ў нязручнай паставе лежачы, выклікаць зняменне, ацёк якой‑н. часткі цела. Адлежаць нагу.
2. без дап. Хварэючы, праляжаць пэўны час у пасцелі.
•••
Месца (вугла і пад.) не адлежыць — ляжаннем шкоды не зробіць (як дазвол прылегчы, паляжаць, паначаваць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разле́зціся, ‑лезецца; пр. разлезся, ‑лезлася; зак.
Разм. Распасціся на часткі, разваліцца, звычайна намокшы, прамокшы. [Газета] размокла і разлеглася. Шматкі яе пачапляліся за вядро і папрыліпалі. Мурашка. Хацеў памыць .. [кашулю], але яна Разлезлася ў руках яго шматкамі. З. Астапенка. [Юзік] падумаў, што ў Зосі таксама палатаныя чаравікі, зараз зусім разлезуцца. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разме́раць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Мераючы, вызначыць межы, падзяліць на часткі, згодна велічыні чаго‑н. Пад час землеўпарадкавання каморнікі не вельмі чыста размералі палеткі, пакрыўдзіўшы Лук’янаву вёску ў карысць суседняй. Лужанін. — А мы з вамі, Аляксей Васільевіч, давайце размераем ды вызначым месца пад палі. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
серэна́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. У сярэднія вякі ў Іспаніі і Італіі — вячэрняя песня, якая выконвалася звычайна пад акном каханай, у гонар яе.
2. Лірычны музычны твор тыпу сюіты для інструментальнага ансамбля. З.. прафесіянальным майстэрствам былі выкананы.. дзве часткі са струннай серэнады П. Чайкоўскага. «Звязда».
[Фр. sérénade ад іт. serenata.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
геміцыклі́чны
(ад гемі- + гр. kyklos = круг);
г-ая кветка — кветка, у якой адны часткі размешчаны па спіралі, іншыя кругамі (напр. у ворлікаў).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
салідо́л
(ад лац. solidus = густы + -ол)
густое рэчыва (сумесь мінеральнага масла і кальцыевага мыла), якое выкарыстоўваецца для змазвання хадавой часткі транспартных машын.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
самататрапі́н
(ад гр. soma, -atos = цела + trope = змена)
прадукт сакрэцыі пярэдняй часткі гіпофіза, які садзейнічае росту, уплывае на абмен рэчываў; гармон росту.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)