◎ Не́спун ’свавольнік, гарэза’ (ТС). Літаратурная форма был& б *нёспын (дыялектны пераход ы > у тыпу пул ’пыл’ і п&д.), ад спыніцца датрымацца, супакоіцца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Палі́та, полі́та ’гліняны паліваны гаршчок для масла’ (Сл. Брэс.; З нар. сл., палес.). Субстантываваная форма залежнага дзеепрыметніка на ‑т‑ ад паліць ’паглузараваць’ < ліць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паўсю́дых ’усюды’ (Нас.). Да па‑ (гл.) і ўсюдых. У апошнім канчатак ‑ых — гэта форма Р. скл. мн. ліку слова ўсюды (гл. Карскі, 1, 67).⇉^
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сару́к ’шарпак’ (Мат. Гом.). Не вельмі ясна. Мабыць, дыялектная форма ад серан, шэрань, дзе ‑ан, ‑ань успрымалася як суфікс і было заменена суф. ‑ук.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Баўто́нка ’баўтушка, пойла’ (Касп.), ’корм для коней’ (Інстр. III). Параўн. бо́ўтанка ’корм для цялят’ (Інстр. III). Форма баўто́нка — яўна гібрыдная. Калі ад боўтаць рэгулярна ўтвараецца боўтанка, то ад баўта́ць павінна быць баўта́нка. Баўто́нка, мабыць, узнікла метатэзай з боўтанка пад уплывам баўтаць або ж гэта гіперкарэктная форма (‑о‑ замест этымалагічнага ‑а‑) пры перанясенні націску (бо́ўтанка → (баўта́нка) → баўто́нка). Усё да баўтаць, боўтаць (гл.). Таксама гібрыдным здаецца і рус. дыял. (пск.) болтонка ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Калі́бр (Сержп.: чэрці ўсялякага калібру); калибиръ ’размер’ (Нас.). Відавочнае запазычанне, фанетычны крытэрый не вельмі пераканаўчы, паколькі такая форма магла натуральна ўтварыцца на бел. глебе з першаснага калібр, гэта дазваляе меркаваць, што запазычана з польск. kaliber ’памер, велічыня’. Польск. слова хутчэй за ўсё да ням. Kaliber, якое з італ. calibro, а гэта з араб. kâlib. Аднак і арабская лексема ўзыходзіць да грэч. καλοπόδιον ’форма, узор’, гл. Фасмер, 2, 166.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бушва́лак. Гл. бурва́лак 2. Форма бушва́лак носіць сляды нейкай кантамінацыі. Параўн. яшчэ польск. bęcwal, bencwał, bucefał «grubas, kloc, bałwan, pień». (Варш. сл., 1, 141, 224).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выглаша́ць ’аб’яўляць’, рус. ’оглашать’ (Яруш.). З польск. wygłaszać ’прамаўляць, голасна паведамляць’, адпаведная беларуская форма была б *выгалашаць (з поўнагалоссем); параўн. галасі́ць ’крычаць на ўвесь голас’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вя́зьмін ’жасмін’ (Др.-Падб., Гарэц., Яруш.). Дыялектная форма (з пратэтычным в‑) слова язмі́н (гл.), запазычанага з польскай мовы. Да фанетыкі параўн. вядва́бны < ядва́бны, вярмо́ < ярмо́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Карэ́бчык ’скрынка’ (Ант.), ’невялікі кораб’ (Мал.). Да кораб. Форма фанетычна блізкая да рэфлексаў у польскай мове (Параўн. польск. torebka ’маленькая торба’, дзе е перадае другасны *&).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)