нева́жно

1. нареч. нява́жна; (плоховато) разг. дрэ́нна, та́к сабе; (кое-как) сяк-та́к;

2. безл., в знач. сказ. нява́жна; не ве́льмі, не ве́льмі што;

всё э́то нева́жно усё гэ́та не ма́е значэ́ння, усё гэ́та пусто́е;

сде́лано нева́жно зро́блена не ве́льмі што;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

АНАНІ́МНЫ ТВОР у літаратуры, друкаваны або рукапісны твор без пазначэння імя аўтара або падпісаны псеўданімам. Найчасцей прычынай ананімнасці было жаданне пазбегнуць ганенняў з боку ўлад. Ананімна з’явіліся многія літ. і філас. творы: «Думкі» Б.Паскаля, «Максімы» Ф.Ларошфуко, творы Вальтэра, «Падарожжа з Пецярбурга ў Маскву» А.Радзішчава, «Гаўрыліяда» А.Пушкіна і інш. У стараж. бел. л-ры многія творы (асабліва свецкія) былі ананімныя. У перыяд станаўлення новай бел. л-ры, якая стваралася непрафесійнымі пісьменнікамі, яе аўтары не імкнуліся занатаваць сваё аўтарства, тым болей што гэтыя творы звычайна распаўсюджваліся вусна або ў рукапісах. Па меры росту нац.-культ. свядомасці абуджалася і цікавасць да пытання аўтарства бел. твораў (Я.Баршчэўскі, Я.Чачот, В.Дунін-Марцінкевіч і інш.). З сярэдзіны 19 ст. бел. л-ра мела пераважна апазіцыйны да самаўладства характар, большасць яе твораў прасякнута вострай крытыкай дзярж. ладу, таму іх забаранялася друкаваць аж да 1906. Але і пазней найб. вострыя творы з’яўляліся ананімна. Паводле жанру ананімныя творы разнастайныя: паэмы («Энеіда навыварат», «Тарас на Парнасе»), лірычныя вершы («Вясна гола перапала», «Ой, у полі вецер вые»), вершаваныя або празаічныя гутаркі («Гутарка Данілы са Сцяпанам», «Гутарка старога дзеда»). Некаторыя ананімныя творы мелі форму адозваў або паліт. пракламацый (у свой час так выдаваліся асобныя творы К.Каганца, Цёткі і інш.). Востракрытычныя ананімныя творы бытавалі і ў сав. час («Сказ пра Лысую гару»).

М.А.Лазарук.

т. 1, с. 337

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

на́до​I безл., в знач. сказ. трэ́ба, разг. трэ; (нужно) патрэ́бна; (следует) нале́жыць, ва́рта;

◊

(ведь) на́до же! (і) трэ́ба ж!;

как на́до як трэ́ба, як след;

как не на́до лу́чше як найле́пш;

на́до быть в знач. вводн. сл. ма́быць, му́сіць;

на́до быть, бу́дет дождь ма́быць (му́сіць), бу́дзе дождж;

на́до ду́мать (полага́ть) трэ́ба ду́маць (меркава́ць);

так ему́ и на́до так яму́ і трэ́ба;

то́лько того́ и на́до то́лькі то́е і трэ́ба;

что на́до (в знач. сказ.: очень хороший) хоць куды́, як ма́е быць; (прекрасный, отменный) цудо́ўны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вінава́ты

1. вино́вный, винова́тый; пови́нный;

прызна́ць ~тым — призна́ть вино́вным;

2. (выражающий сознание своей вины) винова́тый;

в. по́зірк — винова́тый взгляд;

3. в знач. сказ. до́лжен;

я яму́ в. сто рублёў — я ему́ до́лжен сто рубле́й;

◊ бо́гу душо́ю не в. (ві́нен) — как пе́ред бо́гом чист

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нетерпи́мый

1. (недопустимый) нецярпі́мы, недапушча́льны; (несносный) нязно́сны;

нетерпи́мое поведе́ние недапушча́льныя паво́дзіны; в знач. сказ. переводится чаще выражением не́льга цярпе́ць;

э́то нетерпи́мо гэ́тага не́льга цярпе́ць;

таки́е посту́пки нетерпи́мы такі́х учы́нкаў не́льга цярпе́ць;

2. (лишённый терпимости) нецярпі́мы;

он челове́к о́чень нетерпи́мый ён чалаве́к ве́льмі нецярпі́мы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дрэнь ж.

1. дрянь;

по́ўныя кішэ́ні ўся́кай дрэ́ні — по́лные карма́ны вся́кой дря́ни;

усю́ ноч не́йкая д. сні́лася — всю ночь кака́я-то дрянь сни́лась;

2. пренебр. (дрянной человек) дрянь, мразь, шваль, по́гань;

3. в знач. сказ. дрянь; швах;

надво́р’е — д. — пого́да — дрянь;

спра́ва — д. — де́ло -швах

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стра́шна нареч.

1. в знач. сказ. стра́шно; бо́язно;

мне ста́ла с. — мне ста́ло стра́шно (бо́язно);

2. разг. стра́шно, ужа́сно;

ён выгляда́е с. — он вы́глядит стра́шно (ужа́сно);

ён с. стамі́ўся — он стра́шно (ужа́сно) уста́л;

◊ на лю́дзях і паме́рці не с. — посл. на миру́ и смерть красна́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ту́га нареч.

1. в разн. знач. ту́го;

т. запле́сці — ту́го заплести́;

спра́ва пасо́ўваецца т. — де́ло подвига́ется ту́го;

2. ту́го, пло́тно; см. тугі́ 2;

3. в знач. безл. сказ. ту́го, тру́дно;

яму́ прыйшло́ся т. — ему́ пришло́сь ту́го (тру́дно)

туга́ ж. печа́ль, кручи́на; тоска́; уны́ние ср., скорбь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чу́тна и чутно́

1. в знач. безл. сказ. слы́шно;

ч., як за сцяно́й б’е гадзі́ннік — слы́шно, как за стено́й бьют часы́;

2. вводн. сл. слы́шно, как слы́шно;

ён вы́ехаў у вёску і жыве́, ч., до́бра — он вы́ехал в дере́вню и живёт, слы́шно (как слы́шно), хорошо́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шкада́

1. в знач. безл. сказ., в разн. знач. жа́лко; жаль;

мне ш. яго́ — мне жаль (жа́лко) его́;

ш. гро́шай — жа́лко (жаль) де́нег;

2. вводн. сл. жаль;

пачыта́ць, ш., няма́ чаго́ — почита́ть, жаль, не́чего;

◊ га́дка з’е́сці і ш. кі́нуць — погов. проти́вно есть и жа́лко вы́плюнуть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)