Мар’яж ’наяўнасць караля і дамы адной масці ў аднаго іграка ў карты’ (ТСБМ). З рус. марьяж ’тс’. Аднак марʼяш ’картачная гульня’ (КТС — Дунін–Марцінкевіч) запазычана з польск. mariasz ’тс’, ’мар’яж’. Абедзьве мовы засвоілі франц. mariage ’шлюбная пара’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маскара́д ’баль, вечар, на які прыходзяць у масках, касцюмах’, ’незвычайны ўбор, які мяняе знешні выгляд’ (ТСБМ). З рус. маскара́д (а ў пачатку XVIII ст. і машкарада), якое з франц. mascarade < італ. mascarata < maschera ’маска’ (Фасмер, 2, 578).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паланкі́н ’крытыя насілкі, якія служаць экіпажамі ў некаторых краінах Усходу і Паўднёвай Амерыкі’ (ТСБМ). Праз рус. паланки́н (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 79), з зах.-еўрап. моў (параўн. ням. Palankin, франц. palanquin); слова інд. паходжання (гл. Фасмер, 3, 190).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасама́ны ’аздоба на сукенцы, пазументы’ (пін., Доўн.-Зап.), ст.-бел. посамантъ ’пазумент, аблямоўка’ (1569 г.) запазычана са ст.-польск. pasaman, якое з італ. passamano ’тс’ (Брукнер, 398; Булыка, Лекс. запазыч., 109) або з франц. passement ’пазументы, тасьма’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пранэ́лька старое ’сукенка’ (Скарбы). З польск. рптеіа ’тканіна прунэль’, што ўзыходзіць да франц. prunelle ’тканіна колеру сушаных сліў’ (ад рпте ’сліва’), прыметнік pnmełowy фіксуецца з 1859 г. (Банькоўскі, 2, 805). Параўн. рус. прюнель ’тс’ (Фасмер, 3, 392).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ромб ’паралелаграм з роўнымі і непрамымі вугламі’, ’знакі адрознення вышэйшых камандзіраў у Савецкай Арміі да 1943 г.’ (ТСБМ) — праз рус. ці польск. мовы з франц. rhombe ’тс’, якое з ст.-грэч. ῥόμβος ’усялякае круглае цела, якое абарачаецца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трубаду́р ‘сярэдневяковы паэт-пясняр’, ‘той, хто ўслаўляе каго- ці што-небудзь’ (ТСБМ), ‘паэт-пясняр, лірнік’ (Некр. і Байк.). Еўрапеізм, у аснове якога франц. troubadour, што ўзыходзіць да нар. лац. *tropāre ‘вершаваць, спяваць’ (Рэйзак, 677; ЕСУМ, 5, 654).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэ́фы ‘ масць у картах’ (ТСБМ). Праз рускую мову (треф), у якой праз ням. Treff ‘тс’ з франц. trèfle ‘канюшына’ — адзін з чорных колераў у картах, які абазначаецца стылізаваным лістком канюшыны < ст.-грэч. τρίφυλλον ‘канюшына’ (Фасмер, 4, 101).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэро́р ‘запалохванне пагрозамі або забойствам’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). Запазычаны рознымі шляхамі інтэрнацыяналізм, мяркуецца, знаны з XIV ст., франц. terreur з лац. terror ‘страх, жах; тэрор’, звязаны з лац. terrēre ‘палохаць’ (ЕСУМ, 5, 556; Арол, 4, 65).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВАЗЕЛІ́Н
[франц. vaseline ад ням. Was(ser) вада + грэч. elaion аліўкавы алей],
аднародная сумесь цяжкага нафтавага масла і цвёрдых вуглевадародаў (парафін, цэрэзін, петралатум). Мазепадобная белая маса, шчыльн. 870—885 кг/м³, tпл 35—60 °C. Атрымліваюць расплаўленнем вуглевадародаў у масле з далейшай ачысткай сернай к-той і адбельвальнай глінай. Выкарыстоўваюць у медыцыне (аснова мазяў), электратэхніцы, у тэхніцы для кансервацыі металавырабаў, як змякчальнік гумы.
т. 3, с. 448
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)