Тарбі́чыцца (тырбі́чыцца) ’спрабаваць уціснуцца (у натоўп, зараслі і пад.)’ (васіл., Лаўшук, вусн. паведамл.), торбі́чыць ’скідаць’ у прымаўцы: прыдзе вербіч (= вербніца), то кожуха торбіч (ТС, тлумачэнне ’апранаць’, відаць, памылковае); сюды ж, магчыма, і торбу́ць — выклічнік да ’кінуць, скінуць’: торбуць ту просцілку (ТС). Параўн. рус. смален. тарбува́ть ’гнаць коней з пашы’ (Дабравольскі), паводле Фасмера (4, 23), няяснае па паходжанні. Цьмяныя словы, магчыма, звязаны з тарабічыць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Адпо́ўшчыць ’надаваць аплявух’ (Шат.). Магчыма, да ад‑по‑уш‑ч‑ыць ’ударыць па вуху’. Не выключана таксама сувязь (кантамінацыя) з ушчуваць ’караць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вальнякі́ ’месца, дзе жылі людзі, якія мелі вольнасць ад прыгону’ (Яшк.). Ад вальняк ’вольны чалавек’. Магчыма, таксама па мадэлі тапонімаў (Сушнякі і пад.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вандзэ́лак 1. Гл. ванзэлак.
Вандзэ́лак 2 ’званочак у каня на шыі’ (КЭС). Магчыма, да польск. wędzidło ’цуглі, мундштук’ са зменай значэння пры запазычанні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вурну́ць ’украсці’ (Жд., 2). Няясна, магчыма, «імітацыйны» дзеяслоў для перадачы хуткага руху, суадносны з выклічнікам вур; гл. вуркаць (параўн. Васілеўскі, Прадукт. тыпы, 84).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вуўршнік ’ручнік’ (Бяльк.). Няясна, магчыма, кантамінацыя выціра́льнік і рушні́к (з метатэзай уршні́к) з ы > у ў «моцна лабіялізаванай» пазіцыі (паміж в і у).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выглёнда ’вышка’ (Чэрн.). Запазычана з польск. wygląda, найбольш блізкае значэнне, якое даецца ў слоўніках — ’акно’ (Варш. сл.); магчыма, самастойнае ўтварэнне ад wyglądać ’выглядаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяро́за ’вярзенне, падман, хлусня’ (КТС). Да вярзці́. Заканчэнне слова ‑оза, магчыма, ужыта Якубам Коласам у якасці суфікса па аналогіі да пагроза дзеля рыфмы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяршэ́нства ’панаванне, гегемонія, узначальванне’ (БРС) утворана ад дзеяслова вяршыць (гл.) і суф. ‑эн‑ств‑а, магчыма, паводле ўзору рус. совершенство ці польск. pierwszeństwo.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дыле́ць ’імжэць’ (Жд. 1). Няясна. Магчыма, звязана з дыл, дыло́к (гл.) ’мяккая мука, парашок’. Тады тут метафара (’дробны парашок, мука’ > ’дробны дожджык’ > ’імжэць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)